Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Culusoow ayaa u magacaabay in uu noqdo Lataliyaha Madaxweynaha JFS ee arrimaha Dib u heshiisiinta, Cabdiraxmaan Macallin Cabdullaahi Baadiyoow oo horay u ahaa Lataliyaha Madaxweynaha ee arrimaha Dastuurka.

Cabdiraxmaan Macallin Cabdullaahi Baadiyoow ayaa ka soo jeeda Xaafadda Madaxweynaha oo dawladda hadda joogtaa ay inta badan xilalka dawladda u magcaaabay beesha uu ka soo jeedo ee Hawiye

Madaxweyne Culusoow, ayaa mar uu mucaarad ku ahaa madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdulaahi Farmaajo ayaa sheegay muhiimadda ay leedahay Beelnimadu, isaga oo ku farxsanaa sida beel ahaan loo garab istaagay ayaa markii uu ku guulaystay hogaanka Soomaaliya wuxuu xialkii dawladda u wada magcaabay oo ilaa hadda wadaa Soomaalida ka oo jeeda Xaafaddisa ama beesha uu ka oo jeedo ee Hawiye

https://allsanaag.com/culusoow-oo-gabadhiisii-xil-u-magcaabay/

https://allsanaag.com/magcaabistii-ugu-yaabka-badnayd/

Waa kuma Cabdiraxmaan Kulmiye oo sirdoonka SNMsheegay ‘inuu yahay basaas ay gacanta ku dhigeen’?

Qoraal ay hay’adda ku soo daabacday boggooda X ee horay loo oron jiray Twitter, ayaa lagu sheegay in ragaasi hore u fuliyeen falal ka dhan ah jiritaanka Somaliland. Labada nin ayay ku sheegtay hay’addu magacyadooda Cabdiraxmaan Jaamac Kulmiye iyo Sahal Axmed Cabdilaahi.

Wax faahfaahin ah oo intaas dhaafsiisan kama aysan bixin hay’addu laba nin ee ay sheegeen inay gacanta ku dhigeen.

Maxaan ka naqaan Cabdiraxmaan Kulmiye?

Cabdiraxmaan ayaa ah nin ku takhasusuay cilmiga noolaha badda iyo dhammaan kuluumeysiga.

Ciise Maxamud Dhollowaa oo saaxiib la ah isla soo shaqeyeen oo ku sugan magaalada Melbounre ee dalka Australia ayaa BBC u sheegay in uu si wanaagsan u garanayo Cabdiraxmaan.

Wuxuu sheegay in uu aqoon dheer u leeyahay Dr. Cabdiraxmaan warbixino ku saabsan cilmiga noolaha baddana uu qoray.

“Axadii la soo dhaafay ee labada bisha ayaa iigu dambeysay, waxaan ka hadalnay arrimo shaqsiyadeed, wuxuuna ii sheegay in uu hay’ado caalami ah uu la shaqeeyo”. ayuu BBC da u sheegay Ciise.

Sidoo kale wuxuu sheegay aqoonta uu u leeyahay in ay uga filan tahay inuu ku qiimeeyo shaqsiyadiisa.

“Muddo ayaan is naqaan, waxaan wada deggannahay magaalada Melbourne, Puntland waa ka soo wada shaqeynay, shaqsi ahaan ayaan u aqaan, ma ahan nin waxaas aqoon u leh,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay.

Mar aan weydiinay waxa ay kala socaan xaaladiisa markii la xiray wuxuu Ciise noo sheegay.

“Dad aan ehel nahay oo u tagay ayaa noo sheegay in uu fiican yahay oo aysan ka muuqan wax dhibaato ah”.

BBC Somali waxay la xiriirtay hay’ada NISA ee Soomaaliya si aan wax uga waydiino kiiska loo haysto labada nin ee ay Sirdoonka Somaliland ku eedeeyeen inay basaasiin ahaayeen, balse waxay si hor dhac noogu sheegen “in aysan ragaasi ku jirin galka hay’adda NISA, baaritaanna ay ku wadaan kiiska,”

Sidoo kale xiriir aan la sameynay hayadda sirdoonka Somaliland ayaan suuragalin inaan helno.

Dadka ay qabatay hay’adda NIA

Waxaa jira dad badan oo loo haysto eedeymo kala duwan oo bishii u dambeysay ay ha’yadd NIA sheegtayt in ay soo qabatay. Qabashada Cabdiraxmaan Jaamac Kulmiye iyo Sahal Axmed Cabdilaahi ayaa tii ugu dambeysay ee baahisay hay’adu.

Marar kala duwan oo ay BBC isku dayday inay wax ka waydiiso qabashada dad ay ajnabi kamid yihiin oo ay sheegtay hay’addu inay gacanta ku dhigtay ayaa guul darro ku dhamaaday.

Isniitii afarta bishan December ayey sheegtay ha’yadda in ay qabatay saddex nin oo lagu eedeeyay in ay xogaha amniga Somaliland siin jireen khaatumo.

Saddaxda nin ayey magacyadoodu ku sheegtay hay’adda Cabdifitaax Cali Cabdi, Cabdifitaax Xasan Cilmi iyo Cabdirashiid Muxumad Ibraahim.

Hay’adda waxay kaloo hore u sheegtay in ay gacan ku dhigtay labo boqol oo taayar oo u badan noocyada gaadiidka dagaalka kuwaas oo loo waday dhinaca Laasacaanood.

Warar kale ee hay’adda hore u sheegtay waxaa ka mid ahaa in laba gaari oo u rarnaa Khaatumo iyo darawaldooda ay qabatay. Waxyaabaha saarnaa ma aysan faahfaahin hay’ddu.

Sidoo kale waxay hore u sheegtay in saanad militeri oo ay kamid yihiin kabo ciidan ay ku qabteen gobolka Togdheer waxayna ku sheegtay in loo waday Khaatumo.

Waxyaabaha kale ee hay’adda dhawaan ay sheegtay waxaa ka mid ah in 18 gawaari ahoo aan nambarka taarikada laheyn oo waday falal qorsheyn ay qabteen.

Baarlamanka Denmark oo ansixiyay sharci lagu mamnuucayo gubista qur’aanka

Baarlamaanka Denmark ayaa Khamiistii meel mariyay sharci dambi ka dhigaya in kitaabka Qur’aanka Kariimka ah lagu gubayo goobaha fagaarayaasha ah, si loo dejiyo carada dalalka Muslimiinta ah, kadib markii ay Denmark ka dhaceen dibadbaxyo rabshado wata, kadib markii la gubay kitaabka qur’aanka kariimka ah.

Denmark iyo Sweden ayaa sanadkan la kulmay mudaaharaadyo is daba joog ah, halkaas oo dadka uu ku jiro Islaam Naceybka ay gubeen ama si kale u dhaawaceen nuqullo ka mid ah Quraanka Kariimka, taasoo dhalisay in dawladaha Waqooyiga Yurub ay mamnuucaan dhaqankaas.

Sida uu sheegay wasiirka caddaaladda Peter Hummelgaard, in ka badan 500 oo mudaaharaadyo ah oo ay ku jiraan gubista qur’aanka kariimka ah ama calanka ayaa la diiwaan geliyay tan iyo bishii July.

“Bannaanbaxyadan oo kale waxay dhaawici karaan xiriirka Danmark la leedahay dalalka kale, danahayaga iyo ugu dambeyntii badbaadadayada,” ayuu yiri Hummelgaard.

su dheellitirto xoriyatul qawlka ee uu dastuurku ilaalinayo, oo ay ku jirto xaqa dhaleecaynta diinta, iyo amniga qaranka iyada oo laga cabsi qabo in qur’aanka la gubo ay horseedi karto ‘weerarro kaga yimaada Islaamiyiinta.’

Reuters

Baarlamanka Puntland oo muddada kororsaday

Guddoomiyaha Golaha Wakiillada Dawladda Puntland Mudane, Cabdirashiid Yuusuf Jibriil oo ay wehliyaan Guddoomiye ku-xigeenka 1-aad Golaha Wakiillada Mudane Cabdicasiis Cabdullahi Cismaan iyo Guddoomiye ku-xigeenka 2-aad Mudane Ismaaciil Maxamed Warsame ayaa maanta shir-guddoomiyey fadhiga 12-aad ee Kalfadhiga 53-aad Golaha Wakiillada Dawladda Puntland.

Ugu horeyn, waxaa Goluhu isla qaatay in fadhigu sii socdo inta laga dhammaystirayo ajandayaasha Golaha horyaal.

Intaas kadib, waxaa Golaha loo qeybiyey go’aanka Guddiga Beesha Dhulbahante ee Xalinta Khilaafka Siyaasadeed ee Puntland, waxaana Goluhu cod aqlabiyad ah ku ansixiyey go’aankaas oo kala ahaa:

1. In la ilaaliyo nabadgalyada iyo xalisoonida Puntland, cidwalibana ka qaadato kaalinta kaga aaddan.

2. In doorashada Madaxweynaha iyo Madaxweyne ku xigeenka lagu qabto waqtigeedii sida caadada u ahayd Puntland 08-01-2024.

3- In Madaxweynaha iyo Madaxweyne ku xigeenka ay doortaan baarlamaanka 5-aad ee Puntland ee hadda jira.

4. In Baarlamaanka Puntland ee hadda jira ee muddo xileedkoodu ku eeg yahay 31-12-2023 dib loo dhigo doorashadooda muddo 12 bilood ah.

5. Xukuummadda Puntland ee la doorto, guddiga doorashooyinka Puntland iyo Xisbiyadda siyaasadeed waa in diyaariyaan doorashada Baarlamaanka ee qof iyo cod muddo 12 bilood gudahood ah.

6. Guddiga doorashooyinka Puntland waa inay dhammaystiraan doorashooyinkii golayaasha deegaannada ee degmooyinkii hadhsanaaa.

Ugu dambeyn, waxaa Golaha loo qeybiyey Miisaaniyadda sanadka 2024, taas oo lagu wareejiyey Guddiga Maaliyadda, Dhaqaalaha iyo Xisaabaadka Golaha Wakiillada, ka dib markii Goluhu ku sameeyey akhriska 1-aad si Guddigu ugu soo sameeyo akhriska labaad, Golahana u soo gudbiyaan warbixintooda maalinta khamiista 14th Diseembar, 2023

Bahda ALLSANAAG, waxay tacsi tiiraanyo leh u dirayaan dhamaan Caruurtii, Qoyskii iyo qaraabadii ay ka geeriyootay Allah ha u naxariistee eedo Saynab Maxamed Xaaji Faarax oo maalintii shalay ku geeriyootay dalka Hindiya . Waxaan si gaar ah tacsi ugu diraynaa Adeer Maxamed Warsame Awaare oo ay ahayd Xaaskiisa

Waxaanu Marxuumadda Allah uga baryayanaa inuu Janaddii Fardowsa ka waraabiyo, Qaraabadii iyo ehelkiina ay ka tagtayna samir iyo iimaan uu ka siiyo. Aamiin Aamiin Aamiin.

Tacsidan mid la mid ah waxa diraya Qoyska reer Cabdulaahi Uurcad

Go,aankii maanta soo baxay maahayn mid sax ah , anoo dadkeyga u daneenaya waxaan ku dhawaaqayaa in 8, Jan, 2024 ay doorasho dhacayso……\

Maxay tahay sababta Laascoonood middi loogu dilay ayeeyo Soomaaliyeed oo 75 jir ah?

Waxaa magaalada Laascaanood ka dhacay dhacdo hadal hayn dhalisay oo ku saabsan haweeneey da’ ah oo la sheegay in Minid lagu lagu dilay.

Dhacdadaan ayaa horseedday muran ku saabsan in haweeneyda loo dilay aano qabiil sida dadka qaar ee baraha bulshada ku andacoonayeen halka kuwa kalana ay sheegeen in waxaasi aysan waxba ka jirin.

Haddaba BBC-da oo la hadashay qaar ka mid ah ehelka haweeneyda da’ada ah ee la dilay iyo qaar ka mid ah dad goobjooegyaal ku sugnaa goobta ay wax ka dhaceen ayaa waxaan isku daynay inaan wax badan ka ogaano sida ay arrintaan u dhacday.

Cilmi Baashe waxaa ayeeyo u ah haweeneyda dhimatay, waana qofkii ugu horeeyay ee ka soo gaaray ninka tooreyda ku dhuftay.

Waxa uu sheegay in dhacada xanuunka badan ay ka dhacay magaalada Laascaanood gaar ahaan guri ku yaalla xaafad lagu magacaabo Daami, dilkana uu geystay walaalkii oo sannadkii 1998-dii xanuunsaday oo dhanka dhimirka laga galay.

“Wiil aniga ila dhaashay oo waalnaa muddana ku xirnaa xarun dadka aan miyirka qabin lagu hayo oo ku taalla Laascaanood oo la yirahdo Manhal ayaa mindi meel taalay soo qaatay oo uu ku dhuftay, Marka qadartan ayaa dhacay”. ayuu Cilmi u sheegay BBC da.

Wuxuu sheegay in tooreyda uu uga dhuftay garabka, kadibna ay ku dhimatay isla goobta markii ay dhiig baxday.

“Markii ay dhacaday ayaanu ku soo orodnay goobta kadib ninkii waalnaa ee walaalkay ahaa ayaanu gacanta ku dhignay oo xirnay. Hadda xabsiga ayuu ku jiraa. Waxaan qorsheyneynay in aan dib ugu celino xarunta ,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Cilmi.

Feysal Jaamac oo ah wariye madaxbanaan oo ku sugan magaalada Laascaanood ayaa BBC da u sheegay inuu kamid ahaa dad ku baxay goobta markii uu falkaan dhacay.

Laba haween ah oo mid kamid ah dhashay wiilka falka gaystay ayuu sheegay inuu ugu tagay guriga iyaga oo murugeysan. Sidoo kale wuxuu sheegay in ninkaan dhimirka ka xanuunsanaa.

Xarunta Manhal oo ahayd meel lagu dabiibo dadka dhimirka ka xanuunsan ayuu sheegay inay shaqadii joojisay markii ay bilowdeen dagaaladii Somaliland iyo dadka deegaan Laascaanood u dhaxeeyay, maadaama dhismihii xarunta uu ku burburay madaafiic ku soo dhacday.

Ninkaan dilay ayeeydiis iyo dadkii lamid ka ahaa ayaa waxaa la wareegay qoysaskoodii.

Cilmi waxuu sheegay inay qorshaynayaan sidii ay xarunta oo dib loo furayo ugu celin lahaayeen.

Dhanka kale dad goob-joogeyaal ah oo daris la ahaa guriga ay dhacadu ka dhacday ayaa BBC-da u sheegay in markii ay arrinta maqleen ay ku soo kala ordeen guriga.

“Aad ayaan u aragagaxnay markaan dhacdadaan la kulanay.” Waxaa siddaas BBC-da u sheegay qof ka mid ah dadkii goobta ay dhacdadu ka dhacay tagay.

Qoyska ayaa iyaguna sheegay in xaalad aysan qiyaasi karin ay galeen marka arrintan ka dhex dhacday qoyskooda.

“Markii ay dhacdadan dhacday aad ayaan u naxay oo laba maalmood cunto way iga degi weysay marka inaga unbaa xanuunkaas dareemi karno haddii aan nahay qoyska ay dhacdadan ku dhacay ee dadka baraha bulshada wax ku qoraya ma dareemi karaan.”

Balse waxay wax laga xumaado oo niyad jabiyay ku tilmaameen wararka tibaaxaya in haweeneyda da’ada ah ee ah ayeeyo hooyadii dhashay loo dilay aano qabiil oo dadka qaar ay ku baahiyeen baraha bulshada.

“Dadka waxaas wareejinaya, ma dareemayaan dhibaatada aan mareyno oo ma damqanayaan, waxay ahayd qof ka mid ah qoyskeena ee naga dhintay marka sidee ayaad qof qoyskaaga ah aano qabiil loogu dilayaa? Waa wax aan macquul ahayn.” ayuu BBC da u sheegay Cilmi

Cilmi Baashe ayaa sidoo kale sheegay in qof waalan uusan cidna garaneyn oo hooyo, aabe iyo walalna kala aqoon marka uu wax sameynayo ama qof dilayo.

Sababta dad badan arrintaan ugu maleeyeen aano qabiil ayaa ah, in dagaalo dhexmaraan ciidmada SSC iyo Somaliland, ayeeyada dhimatayna ay ka soo jeeda Somaliland.

Haweeneydaan ayaa sid auu noo sheegay wiilka ay ayeeyada u tahay waxay dhashay laba wiil iyo afar gabdhood, oo ay kamid tahay gabadha dhashay wiilka iyada dilay. Wuxuu sheegay inay iyaga la noolayd muddo dheer oo ay hooyadood hayn jitya.

Maxaa sababay ololaha ka dhanka ah Biden ee ay wadaan Muslimiinta iyo Soomaalida Mareykanka?

Hoggaamiyeyaasha Muslimiinta Maraykanka oo ka kala socda lix gobol ayaa wacad ku maray inay abaabuli doonaan bulshooyinka Islaamka si ay uga soo horjeensadaan dib u doorashada madaxweynaha Mareykanka Joe Biden.

Waxaa ay sheegeen in go’aankan ay qaateen kadib markii ay arkeen in Joe Biden uu taageero u fidinayo dagaalka Israa’iil kadib dagaalka ay ku qaadday Marinka Qasa .

Hoggaamiyeyaasha Muslimiinta Maraykanka sidoo kale ma aysan shaacin musharrax ay codkooda siin doonaan doorashada soo socota ee dalkaasi ee 2024-ka.

Mucaaradnimada ka imaanaysa bulshooyinkooda Muslimka ah iyo kuwa Carabta Maraykanka ah ayaa caqabad ku noqon kara waddada dib u doorashada madaxweynaha Mareykanka doorashada sanadka soo socda.

Jaylaani Xuseen oo ah Guddoomiyaha Golaha Xiriirka Maraykanka iyo Islaamka ee Minnesota (CAIR), ayaa ku sheegay shir jaraa’id oo uu ku qabtay Michigan, mar wax laga weydiiyay go’aanka ay ka qaateen ayuu ku sheegay inay “haystan qorshayaal badan oo miiska u saaran si uusan dib ugu guuleeysan Joe Biden.

“Ma taageereyno Madaxweynihii hore Donald Trump,” ayuu yiri, isaga oo intaa ku daray in bulshada Muslimiinta ay go’aan ka gaari doonaan musharraxa ay dhisi dooonaan doorashada soo socota .

Ololaha loogu magacdaray #AbandonBiden- ama katag Baden) ayaa billowday markii Muslimiinta Mareykanka ee Minnesota ay dalbadeen Madaxweyne Biden inuu ku baaqo xabbad-joojin, balse ololaha ayaa ku fiday gobollada Michigan, Arizona, Wisconsin, Pennsylvania iyo Florida.

Dowladda Maraykanka ayaa diidday in Israa’iil ay cadaadis ku saarto in ay joojiso dagaalka ay ka waddo Marinka Qasa, iyadoo Madaxwyne Biden iyo ku xigeenkiisa Kamala Harris ay ku celceliyeen in Israa’iil ay xaq u leedahay inay is difaacdo.

Mar wax laga waydiiyya xafiska Biden ololah ka dhanka ah dib u doorashadiisa ee bulshada Muslimiinta ah ay bilaabeen kama uusan jawaabin .

Muslimiinta Mareykanka ayaa sidoo kale sheegay in aysan fileyn in Trump uu si wanaagsan ula dhaqmi doono bulshadooda haddii dib loo doorto balse ay u arkaan diidmada Biden mid siinaysa awood muuqata oo kaalin ay kaga qaadan karaan siyaasadda Mareykanka.

Ra’yi ururin dhowaan la sameeyay ayaa muujisay taageerada Biden ee Muslimiinta iyo Carabta Ameerikaanka 17% marka la fiiriyo doorashadii hore ee uu ku guuleystay .

Waxaa jir gobollo si weyn loogu xisaabtamo codadka bulshada Muslimiinta ah waxaana ka mid ah Michigan oo doorashiidii hore dhibco fiican Biden kaga guuleystay ,waxan halkasi jaaliyadda Carabtu ka tahay 5% boqolkiiba codadka laga filayo.

Gobolka Wisconsin waxaa daggan ku dhawaad 25,000 codbixiyeyaal Muslimiin ah, waxaana doorashadii hore uu Biden ku guuleystay ku dhawaad 20,000 oo cod sida uu sheegay dhakhtar matalaya bulshada Muslimiinta ah ee gobolka.

“Waan beddeli doonnaa codka aan markii hore siinnay Joe Biden” ayuu hadalkiisa sii raaciyay

Gobolka Arizona, oo uu Biden ka helay ku dhawaad 10,500 oo cod, waxaa ku jira in ka badan 25,000 oo codbixiyeyaal Muslimiin ah sida ay shaacisay Xarunta Siyaasadda Socdaalka Mareykanka ee Jaamacadda California San Diego.

Tan iyo markii uu biloowday dagaalka Israa’iil iyo Xamaas bulshada Muslimiinta ee ku sugan Mareykanka ayaa waday qorshah ay kaga soo horjeedaan dagaalka ka dhan ah israa’iil oo ay ku dhinteen dad ka badan 10 kun oo qof reer Falastiin ah .

WAR-SAXAAFADEED : SHIRKA MADAXWEYNAHA IYO XISBIYADA SIYAASADDA PUNTLAND.

Madaxweynaha Dowladda Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni ayaa kulan la qaatay Xisbiyada siyaasada Puntland, shirkaasi oo socday maanta ilaa iyo caawa ayaa looga hadlay dardargelinta dhameystirka Doorashooyinka hal qof iyo hal cod ee Golaha Wakiilada, Madaxtooyada iyo saddexdii degmo ee ka harsanaa Doorashooyinkii Goleyaasha Deegaanka ee Gobolka Nugaal ee kala ah Garoowe, Dangoroyo iyo Godobjiraan.

Madaxweynaha iyo Xisbiyada Siyaasadda ayaa kulankooda xoogga ku saaray, isu diyaarinta dhameystirka Doorashooyinka Dadweyne oo nabad ku dhaca, Shirka waxaa ka qeybgalay Masuuliyiinta iyo hoggaamiyeyaasha Xisbiyada Siyaasadda ee kala ah Xisbiyada SINCAD , IFIYE, RUNCAD, MUSTAQBAL, KAAH iyo SHAQAALAHA.

Madaxweynaha iyo Xisbiyada Siyaasadda Puntland waxay u mahadceliyeen qeybaha kala duwan ee bulshada iyo cidkasta oo door ka qaadanaysa doorashooyinka hal qof iyo hal cod ee Golaha Wakiilada iyo Madaxtooyada, sidoo kale waxaa loogu baaqay cidkasta oo ka aragti duwan hanaanka şocda in albaabka wadahadalka u furanyahay.

Isagoo ku hadlaaya magaciisa iyo kan Goleyaasha Dowladda Puntland, wuxuu Madaxweyne Siciid Cabdullaahi Deni cod dheer ku sheegay in Dowladu diyaar u tahay wadahadal iyo in ay la fariisato cidii ka aragti duwan, si hanaanka dimuqraadiyadu ugu taabo galo xasilooni iyadoo qof walba doorkiisa qaadanayo.

Yaa la soo dagi kara hubka loo fasaxay Soomaaliya?

Xuseen Macallin ayaa sheegay in dowladda federaalka ay xalay ku soo wareegtay mas’uuliyadda xakamaynta hubka.

“Dowlada federaalka Soomaaliya ayaa mas’uuliyadaa leh, hubka ka soo galaya xadduuddaha iyo hubka soo gala, noocyada uu yahay, cidda uu gacanta u galayo iyo sida loo isticmaalayo, waxaan ka samaynaynaa shuruuc iyo siyaasado lagu xakamynayo oo lagu hagayo qaarkoodna barlamaanka jiraan kuwana la ansixiyey,” ayuu yiri Xuseen.

Isagoo ka jawaabayey ‘Soomaaliya awood ma u leedahay xakamaynta hubka dhanka xudduudama, maaddaama aysan hadda gacanta ku hayn xudduudaha dalka oo dhan’ ayuu BBC-da u sheegay in qulqulka hubka uusan jirin dal ka badqaba.

“Dowlad-nugaylka dalalka nala wadaga ayaan la qabnaa laakiin Soomaaliya ma nugushahay, meshii aan joogno meshii ugu fiicnayd miyaa? dabcan maya,” ayuu yiri Xuseen. Balse dalka Soomaaliya uu wax la qabo gobolka oo lagu sheego in hubku qulqulo ayuu intaa sii raaciyay.

Yaa loo xilsaarayaa la socodka hubka?

Sida uu sheegay Xuseen, dowladda Soomaaliya ayaa abuurtay xafiis cusub oo u xilsaaran hubinta howshaan kaas oo hoos imaanaya Xafiiska Amniga Qaranka.

Hirgalinta xafiiskan waxaa saxiixay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

“Waa tabarta an dhisayno, xafiiskan hadda madaxweynuhu digreetada ku soo saaray ayaa howshaas la soo wareegay, isagna ayaa leh daba galka iyo tayeynta haya’adaha federaalka iyo tayeynta haya’adaha dowlad-goboleedyada, shuruucdii lagu maamulay cidda gacan ku hayn karta hub, oo awood ama ansixin u leh. Intaba xafiiska ayaa maanta howshiisa u bilaamaysaa” ayuu yiri Xuseen Macallin.

Hub noocee ah ayay Soomaaliya soo iibsan kartaa?

Lataliyaha Amniga Qaranka Soomaaliya Xuseen Macallin Maxamuud ayaa BBC-da u sheegay in wixii ka danbeeyey saqdii dhxe ee xalay ama laga bilaabo maanta 2-da bishan December, Soomaaliya hub nooc kasta oo hub ah oo dunida lagu kala iibsho ay xaq u leedahay inay soo gadato.

Wuxuu sheegay inaysan jirin wax shuruudo ah oo Soomaaliya u dhiman ama laga sugayo inay buuxiso

Ciidamada Soomaaliya ayuu sheegay inay muhiim tahay inay helaan hub ay kaga adkaanayaan ururka al-Shabaab oo ay dagaal kula jirto.

“Ciidanka xoogga dalka Soomaaliya ayaa gacmaha ka xirnaa, hubka la wada haysto hub ka waaweyn oo uu dalka ku ilaalin karo, cidda hubka ay haysato si khaldan u istcimaalaysana shaqa ka qaban karo ayey muhiimaddu tahay hadda” ayuu intaas ku daray Xuseen Macallin.

Yaa hub la soo dagi kara?

Sida uu sheegay Xuseen Macallin Maxamuud, dowladda Soomaaliya ayaa ciidamadeeda u soo gadan karaan hub kala duwan iyo sidoo kale dowlad-goboleedyada ayaa keensan kara hub.

‘’Sidoo kale dowladaha xubnaha ka ah hub dabcan gaara oo awoodda ay leeyihiin ku xiran maaddama ay leeyihiin booliis iyo asluub kaliya loo oggolyahay inay maamulaan hub iygana ku siman inay si nidaami ah dalka ula imaan karaan,”ayuu yiri Xuseen.

Isagoo ka jawaabayey in maamulladu hub soo dajisan karaan iyo in kale ayuu BBC-da u sheegay

“Dabcan dowladeey ku hoos noolyihiin, kaligood wax ma sameeyaan, dowlada Soomaaliya ayey ka mid yihiin, dowladda iyo xafiiska amniga qaranka laga dhexdhisay ayaa nidaanka ay u keensan karaan xaddidaya, iyada oo heshiiskii amniga qaranku uu dhigayo in ciidamo u gaar ah oo booliska ah iyo ciidamada u gaara oo asluub ah ay yeelan karaan hub intaa ku xaddidan keensan karaan” ayuu yiri Xuseen Macallin.

Wuxuu intaas ku daray in oggolaansho ay ka qaaadanayaan dowladda dhexe maamul goboleedyadu.

Maxaa looga baahan yahay Dowlada Federalka?

Sida uu qabo Cabdisalaam Guuleed, taliye ku xigeenkii hore ee NISA, ahna falanqeeye arrimaha amniga ayaa sheegay in mas’uuliyad ka xoog badan sidii hore ay fuushay dowladda federaalka oo quseeya arimaha xakamaynta hubka ee dalka maaddaama laga qaaday xayiraaddii saarnayd.

Wuxuu BBC-da u sheegay in dalku federaal yahay, balse yuu hubku gacanta u galayaa ay su’aal ka taagan tahay.

“War hadii maamul goobleedyadda hubkan gacanta loo galiyo sidee u maamulayaan, awoodda dowlada federaalku ku leeyahy maxay tahay in la xakameeyo intee le’eg tahay, Soomaaliya maxaa uga diyaarsan, kaydad hubkan lagu kaydiyo oo uusan gacanta cadowga galayn ama musuq galayn ma u diyaarsan tahay, muhiimaddaas ayaan isleeyahay waa dul saaran tahay dowlada hadda jirta iyo kuwa imaan kara,” ayuu yiri Cabdisalaan.

Wuxuu sheegay in tani tusaale u tahay in la qiimayn karayo inay ka soo bixi karto mas’uuliyadda iyo xakamaynta hubkaas.

Dhanka kale wuxuu Cabdisalaan xusay in fursaddan dowladdu ugu faa’iidaysato inay dalka uga saarto al-Shabaab.

Xuseen Macallin Maxamuud ayaa dhankiisa sheegay in tallaabadan ay welwel ku haysto oo kaliya al-Shabaab, balse ay ciidanka qaranka siinayso fursaddii ay dalka uga sifayn lahaayeen.

Soomaaliya ayaa ahayd dalka kaliya ee xayiraad hub muddadii ugu dheerayd ay saartay Qaramada Midoobay tan iyo intii la dhisay ururkaas sanadkii 1945-tii.