Diyaaradaha qumaatiga u kaca ee Ruushka ayaa rasaas ku furay galinkii dambe ee Sabtida maanta ah kolonyo calooshood u shaqeystayaal ah oo ku sii siqayay Moscow markii ay xalay qabsadeen magaalo ku taal koonfurta.
Madaxweyne Vladimir Putin ayaa wacad ku maray in uu burburin doono gadoodka hubaysan ee kooxda Wagner oo uu la barbar dhigay dagaalkii sokeeye ee Ruushka ka dhacay qarni ka hor.
Dagaallameyaasha taabacsan Wagner oo uu madax u yahay Yevgeny Prigozhin ayaa gacanta ku dhigay magaalada Rostov-on-Don, oo ah magaalo ay ku nool yihiin in ka badan hal milyan oo qof oo ku dhow xudduudda Ukraine, waxayna si degdeg ah ugu sii siqayeen dhinaca waqooyi iyagoo ka imanaya dhinaca galbeedka Ruushka.
Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa si caadi ah howlihiisa shaqqo uga wada Kremlin, sida uu Sabtida maanta ah sheegay afhayeenkiisa, iyadoo ay kooxda calooshood u shaqeystayaasha Wagner wacad ku martay in ay ka takhallusi doonto hoggaanka militariga ee Ruushka.
“Madaxweynuhu waxa uu ku shaqeynayaa Kremlin-ka” ayuu afhayeenkiisa Dmitry Peskov, u sheegay wakaaladda wararka ay dowladdu maamusho ee RIA Novosti ka dib markii kooxda Wagner ay qabsatay talisyada militariga ee koonfurta Ruushka.
Ukraine ayaa Sabtida maanta ah sheegtay in qalalaasaha ciidan ee ka jira Ruushka oo fursad u yahay Kyiv toddobaadyo ka dib markii ay ku dhawaaqday dagaal rogaal celis ah oo ay isaga difaaceyso ciidamada Ruushka.
Waa caqabaddii ugu adkeyd ee uu la kulmo madaxweyne Vladimir Putin tan iyo markii uu billowday weerarka Ukraine sannadkii hore.
Maamulka Ruushka ee ku sugan magaalada Rostov ee u dhow Ukraine ayaa ku booriyay dadka deegaanka inay guryahooda ku nagaadaan saaka oo Sabti ah, iyadoo madaxa kooxda calooshood u shaqeystayaasha Wagner uu sheegay in ciidamadiisu ay galeen gobolka xadka koonfurta.
3 qodob ka ogow maalqabeennada wadkooda ku iibsaday wax ka badan hal malyan
Waxaa la xaqiijiyay inay geeriyoodeen shan qof oo dalxiiseyaal ah oo la socday doon yar kuwaas oo maalmahan baadi-goob loogu jiray. Waxaa ka mid ah wiil 19 jir ah iyo aabihii oo ka soo jeeda qoys maalqabeenno ah. Haddaba 3 qodob ka ogoow dalxiiseyaashan wadkooda lacagta badan ku iibsaday.
Wiilka uu aabihii ku qalqaaliyay wadka
Suleman Daa’uud, oo la socday aabbihiis Shahzada, oo 19-jir ahaa ayaa eeddadii waxa ay sheegtay in wiilka uu ka walaacnaa inuu raaco markabka quuso si uu u soo arko burburka Titanic.
Iyadoo la hadlaysay warbaahinta NBC News, ayay Azmeh Daawuud, oo ah da’da ka weyn Shahzada, sheegtay in Suleymaan uu u sheegay qof qaraabo ah inuu dareemay ” argagax” la xiriira safarka, laakiin uu doonayo inuu ka farxiyo oo uu qanciyo aabihiis.
Waxay fuuleen markabka Axadii la soo dhaafay, taasoo ahayd maalinta aabbayaasha ee Waqooyiga Ameerika.
Suleman waxaa dhalay Shahzada Dawood, waana wiil 19 jir ah sida laga soo xigtay warbaahinta UK. Waa nin jecel sayniska khayaaliga iyo cayaarta kubadda laliska.
Shahzada Dawood waa 48 jir guddoomiye ku xigeen ka ah shirkadda Dawood Hercules. Waa shirkad wax maalgalisa oo saldhigeedu yahay magaalada Karachi. Shirkadaas waxay ka mid tahay Dawood Group oo ah ganacsi ay qoys leeyihiin. Sidoo kale waa ninka leh dhaxalka qoyska sida laga soo xigtay wargayska New York Times.
Shahzada wuxu deggan yahay UK, wuxuuna la nool yahay xaaskiisa iyo laba carruur ah oo u dhalay. Wuxuu shahadada Master-ka ka haystaa jaamacadda Philadelphia. Wuxuu kaloo shahaado ka haystaa jaamacadda Buckingham University ee UK.
Doontan waxay ka samaysan tahay dhuun ama tuubo loogu tala galay in ay qaaddo dhowr qof muddo gaaban.
Dhererka Titan wuxuu le’eg yahay 6.7 mitir, ballaciisana waa 2.8 mitir, joogiisana waa 2.5 mitir sida laga soo xigtay shirkadda iska leh ee Ocean gate.
Shirakadda OceanGate oo maamusha doonta ayaa waxay calaa qof ka qaadda 250,000 oo doolar. Wadarta guud ee ay shantan qof ee dalxiise yaasha ah bixyeen ayaa ah “1,250,000” hal milyan laba boqol iyo konton kun oo doolar.
Matoorrada ku xiran doontan oo ah afar matoor waxay siin karaan xawaare gaaraya 5.5 kiloomitir biyaha hoostooda saacadiiba, laakinse dusha sare uma soo saari karaan.
Maxay yihiin waxa ay rabeen inay soo arkaan dadkan?
Dalxiise-yaashaan maalqabeennada ah ayaa doonayay inay soo arkaan haraadiga markabkii Titanic ee burburay in ka badan 110 sano ka hor.
Dad badan oo caan ah ayaa horay u soo arkay haraadiga markabkii Titanic waxaa ka mid ah Agaasimihii filimada Hollywood James Cameron, oo gacan ka geystay filimkii Titanic 1997.
Dhacdadii Titanic waxaa hadda laga joogaa 111 sano. Inta badan rakaabku way hurdayeen markii ay bilaabatay musiibada. Xilli habeen madow ah ayuu markabku ku dhacay baraf wayn.
Markabku wuxuu ku jiray safar uu kaga tagay magaalada Southampton ee waddanka England waxa uuna kusii jeeday magaalada New York ee dalka Mareykanka.
Waxa uu markabku ku socday xawaare dhan 41 kiiloomitir saacaddiiba. Saddex saacadood gudahoodba, xilli saq dhexe ah oo ku beegnayd April 14 ilaa 15, 1912-kii, Titanic wuxuu ku quusay Badwaynta Atlantic.
Qiyaastii 1,500 oo ruux ayaa ku geeriyooday markabkaas oo loo malayn jiray in uusan waligiis quusi karin. Dhacdan waxaa lagu tilmaamaa musiibadii ugu xumayd ee badda ka dhacda muddo 110 sano ah oo lasoo dhaafay.
Maxaan ka naqaanaa shanta qof saarnaa doonta
Hamish Harding
Harding waa guddoomiyaha shirkadda Action aviation, waana maal qabeen Britain u dhashay. Shirkaddiisu waxay shirkadaha caalamiga ah, madaxda caalamka, iyo shaqsiyaadka caanka ah ee ku jira madadaalada iyo cayaaraha ka iibisaa dayaaradaha lagu raaxaysto.
Hore wuxuu u noqday, sida laga soo xigtay diiwaanka Guinness, qofkii ugu dhakhsiyaha badnaa ee sameeyey duullimaad lagu dul wareegay dunida, kaasoo isaga iyo koox la socotay ay ku sameeyeen 46 saacadood.
Wuxuu kaloo Bishii June u baxay safar uu soo abaabulay Jeff Besos oo isaga iyo dad kale ay u baxeen halka ugu dambaysa dahaarka dunida ku gedaaman ee hawada sare looga baxo.
Shahzada Dawood
Shahzada Dawood waa 48 jir guddoomiye ku xigeen ka ah shirkadda Dawood Hercules. Waa shirkad wax maalgalisa oo saldhigeedu yahay magaalada Karachi. Shirkadaas waxay ka mid tahay Dawood Group oo ah ganacsi ay qoys leeyihiin. Sidoo kale waa ninka leh dhaxalka qoyska sida laga soo xigtay wargayska New York Times.
Shahzada wuxu deggan yahay UK, wuxuuna la nool yahay xaaskiisa iyo laba carruur ah oo u dhalay. Wuxuu shahadada Master-ka ka haystaa jaamacadda Philadelphia. Wuxuu kaloo shahaado ka haystaa jaamacadda Buckingham University ee UK.
Suleman Dawood
Suleman waxaa dhalay Shahzada Dawood, waana wiil 19 jir ah sida laga soo xigtay warbaahinta UK. Waa nin jecel sayniska khayaaliga iyo cayaarta kubadda laliska.
Paul-Henry Nargeolet
Wuxuu ku magac dheer yahay “Khabiirka Titanic” sida lagu qoray barta shirkadda Ocean Gate. Wuxuu horkacayey 6 goor oo socdaal lagu aaday markabka Titanic ee badda hoosteeda fadhiya.
Wuxuu kaloo agaasime ka yahay shirkad Ameerikaan ah oo cilmi baarista badda hoosteeda ah samaysa oo la yiraahdo RMS Titanic Inc, taasoo haysata xuquuqda wixii ka badbaaday markabka Titanic.
DF Soomaaliya oo suuqyo cusub caalamka uga raadineysa xoolaha dalkeenna
Wasiirka xanaanada xoolaha, dhirta iyo daaqa ee XFS Xasan Xuseen Maxamed (Xasan Eelaay) ayaa ka hadlay qorshaha ay wasaaraddu hiigsaneyso ee dhoofka xoolaha Soomaaliya.
Wasiirka oo ka qeyb galay barnaamijka kulanka toddobaadka ee warbaahinta qaranka ayaa laga wareystay dhoofka xoolaha Soomaalida ee caalamka loo iib-geeyo, gaar ahaan dalalka Carabta.
Xilligaan sanad kasta waxaa suuq fiican yeesha xoolaha Soomaaliya, maadaama ay soo dhowdahay ciidda Carafo oo dunida muslimka laga qalo xoolo badan oo Udxiyo ah.
Sanadkaan waxay ganacsatada Soomaaliyeed qaar ka mid ah wadamada dunida Muslimka u dhoofiyeen xoolo aad u badan, kuwaas oo suuq fiican ka helay dalal u badan Khalijka.
Dowladda Soomaaliya waxay sidoo kale qorsheyneysaa in ganacsatada Soomaaliyeed ay helaan suuqyo cusub oo ay u iib geysan karaan xoolahooda, sida uu wareysigaan ku sheegay wasiirka xanaanada xoolaha Soomaaliya.
’’Waxaan ka shaqeyneynaa in aan Suuqyo hor leh u helno iibka xoolaha Soomaaliya, waxaa socda xiriirro meel fiican maraya oo aan ku raadineyno suuqyo cusub,” ayuu yiri wasiir Xasan.
Wuxuu intaas ku sii daray, in sanadka soo socda ay dowladdu qorsheyneyso in laba u jibaar ay ku kororsto tirade xoolaha ay Soomaaliya u dhoofiso caalamka.
“Waxaan rabnaa in suuqyo cusub aan ka helno Masar, Ciraaq, Indunisea iyo dalal badan oo kale, meel fiican ayuu qorshahaas noo marayaa, dadka Soomaaliyeed inay dhoofsadaan xoolahooda ayaan ku dadaali doonaan, taas ayaa naga go’an si dhaqaalaheenu u kobco,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiir Xasan Eelaay.
Wasiirka ayaa shaaciyay in tirada xoolaha sanadkaan laga dhoofiyay Soomaaliya ay gaareyso in ka badan 1.2 Milyan oo Neef.
“Qiyaasta aan hadda hayno ku dhawaad 1.2 illaa 1.5 Milyan xoolo ah ayaa Xajka loo qaaday, tirada u dambeysana marka ay dhamaadaan ayaa soo sheegi doona Insha Allah,” ayuu yiri Wasiirka Wasaaradda Xannaanada Xoolaha Soomaaliya.
Cindy McCain oo caalamka u dirtay baaq ku saabsan Soomaaliya
Madaxa Barnaamijka Cuntada Adduunka ee WFP ayaa Khamiistii ugu baaqday beesha caalamka inay caawimaad u diraan Soomaalida “dhibaatada iyo gaajada” ay hayso, xilli cunto yarida ay kusii baaheyso dalka.
In ka badan 6.6 milyan oo qof, ama saddex meelood laba meel shacabka, ayaa la filayaa inay wajahaan xasarad cunto ama heerar gaajo oo kasii daran sanadkan, ayey Cindy McCain u sheegtay Golaha Ammaanka ee QM.
“Waan argagaxay oo ka qalbi jabay waxa aan soo arkay — rabashado, cabsi, iyo gaajo daran ayaa xaqiiqda nolosha ka ah halkaas.”
Soomaaliya oo abaar daran ay ka jirtay tan iyo 2020, ayaa 2022 ka badbaaday macluul “sababtoo ah beesha caalamka ayaa aragtay digniinaha una carartay inay ka jawaabto,” ayey tiri McCain.
“Hase yeeshee waxaan hadda halis ugu jirnaa inaan lumino horumarkii la sameeyey tan iyo maalmihii madoobaa ee sanadkii tegay,” ayey ka digtay.
Tirooyinka halista ah waxaa ka mid ah 40,000 oo qof oo hadda ku sugan “xaalado macluul oo kale ah” iyo 1.8 milyan oo caruur ah oo la filayo in sanadkan ay wajahaan nafaqo darro.
Tan iyo billowgii sanadkii tegay, dagaallada ayaa uga sii daray barakac ka dhashay baahi lala xiriirinayo isbeddelka cimilada.
“Guuritaanka joogtada ah ayaa dad badan ka dhigay kuwa sabool ah, gaajeysan oo argagaxsan,” ayey tiri McCain.
Waxay sheegtay in ayada oo taas ay jirto, haddana ay WFP ay dhintay gargaarkii ayada oo kaliya sadded milyan ay bishii April heleen gargaar cunto, taasi oo ka yar shan milyan oo helay bishii December.
Haddii aan la helin maal-gelin dheeraad ah, tiradaas waa ay sii yaraan doontaa oo waxay noqon doontaa laba milyan bisha July.
Safiirka Shiinaha u fadhiya Qaramada Midoobay Zhan Jun oo si faahfaasan uga hadlay arrimaha Soomaaliya ayaa soo hadal qaaday dagaalka Laascaanood.
“Dagaalka Laasacaanood ee u dhexeeya ciidamada Somaliland iyo maleeshiyada deegaanka waxaan ugu baaqeynaa dhammaan qeybaha dagaalka ku lugta leh inay degdeg xabadda u joojiyaan, ciidamadooda kala baxaan wadahadalna ay galaan” ayuu yiri.
Hore ayey saaxiibada beesha caalamka ee Soomaaliya u cambaareeyeen dagaalka Laascaanood. Bayaan ay soo saareen ayey ku sheegeen in ay “aad uga welwelsan yihiin” saameynta dadka rayidka ah kasoo gaareysa isku dhacyadan socday muddada.
Qoraalka sawirka,Laascaanood
Mowqifka Shiinaha ee Somaliland
Somaliland ayaa heshiis la gashay Taiwan taas oo ka cadheysiisay Shiinaha iyadoo Wasiirkii hore ee arrimaha dibadda ee Soomaaliya Axmed Ciise Cawad uu Taiwan ka dalbaday in ay ka digtoonaato ‘ku xadgudubka qarannimada Soomaaliya’.
Safiirka Shiinaha u fadhiya Qaramada Midoobay ayaa ka hadlay mowqifkooda iyo sida ay u arkaan Soomaaliya.
Wuxuu ka sheegay golaha ammaanka in ay ka soo horjeedaan wax kasta oo kala qeybinaya Soomaaliya, waxna u dhimaya madaxbannaanida dhuleed.
Shiinaha wuxuu hore ugu celceliyey in Taiwan ay tahay qeyb dhulkiisa.
Halkee kala taagan yihiin dhinacyada dagaallamaya?
Jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday madaxbannaanida ee Somaliland bilowgii dagaalka waxay sheegtay in Laascaanood ay kula dagaallamayaan qaar ka tirsan ururka Al-Shabaab.
Wasaarada arrimaha dibadda Soomaaliland ayaa markii dagaalka qarxay boggeeda Facebooka soo dhigtay sida dagaalka ku bilowday.
“Kooxaha huwanta ah ee ku sugan magaalada Laascaanood ee ka kooban argagixiso, nabad-diid iyo Puntland ayaa maanta weerar ku soo qaaday fadhiisimada ciidamada Qaranka Jamhuuriyadda Somaliland ee ku sugan agagaarka magaalada Laascaanood” ayey tiri wasaaraddu qoraal ay shaacisay bishii Maarso.
Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullaahi Deni oo ka jawaabay eedda dagaalka ayaa sheegay in Puntland aysan qayb ka ahayn dagaalka Laascaanood ka socda balse ay taageerayaan mowqifka odayaasha SSC.
Afhayeen u hadlay guddiga aayo-katashiga SSC oo ka jawaabayay eedeyntaas ayaa isna dhinacooda BBC-da u sheegay in dadka deegaanka ay la dagaallamayaan ciidamada Somaliland.
Bilowgii dagaalka waxaa laysku dayay in dhexdhexaadin la sameeyo si uusan u sii dheeraan.
Dowladda Itoobiya ayaa dhexdhexaadin ka dhex billowday Soomaliland iyo odayaasha dhaqanka ee deegaannada SSC, si loo soo afjaro colaadda halkaa muddaba ka taagan balse ma shaqeyn.
Sakariye Suge Ibraahim, waxa dilay kooxda hubaysan ee xoogga ku doonaya inay Hagbad ku helaan hoganka Puntland.
Sakariye Suge Ibraahim, Waa wiil yar oo ka mid ahaa Barkacayaasha Puntland ee ay waalidkood u soo doorteen degaanada Puntland in caruurtoodu nolol fiican ka helaan , reer dhan ayuu u shaqaynayey oo aabihiin waa indho la’yahay. Isagana shalay waxa dilay Jimcaale iyo kooxdiisa xoogga ku doonaya inay beesha Ciise Maxamuud hogaanka Puntland qabtaan.
Sidoo kale dagaalkii Ilma Diyaano ku diidanaayeen in xilka Agaasimaha ee ay ururada iyo Ganacsiga ka samaysteen laga qaado waxay ku dileen Aabo nabad u soo doontay degaanada Puntland oo dhalay 5 caruur ah. Allah ha u naxariistee waxa lagu magcaabi jiray Siidoow Saciid.
Xasan Sheekh iyo Lloyd Austin oo ka wadahadlay dagaalka Al-Shabaab
Xoghayaha Difaaca Mareykanka Lloyd J. Austin ayaa Arbacadii xarunta Pentagon-ka kusoo dhaweeyay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud isagoo ‘ku ammaanay hoggaamiyaha Soomaaliya horumarka dhabta ah ee uu ku tallaabsaday xilli aad halis u ah.’
“Muddadani waxay si gaar ah muhiim u noqon doontaa marka la eego colaadaha socda – oo ay ku jiraan xasillooni darrada ka jirta Suudaan – iyo khatarta joogtada ah ee al-Shabaab,” ayuu yiri Austin.
“Waxaa igu dhiiri galiyay in aan maqlo guulaha sii socda ee laga gaarayo howlgalka ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda bartamaha Soomaaliya oo ay hormuud ka tahay Soomaaliya. Iskaashigeenna ku aaddan howlgalladan waa mid muhiim ah, waxaana diyaar u nahay inaan idin garab istaagno sidii aad isaga difaaci lahaydeen xoogagga khatar ah oo rabshado wata,” ayuu u sheegay Austin madaxweynaha Soomaaliya.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa uga mahadceliyey Austin kaalmada iyo taageerada uu Mareykanku Soomaaliya siinayay in ka badan soddon sano.
“Waxaan jeclaan lahaa inaan u mahadceliyo dowladda Mareykanka kaalmada ay siiso shacabka Soomaaliyeed dagaalka aan kula jirno Al-Shabaab,” ayuu madaxweyne Xasan Sheekh u sheegay Austin.
Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya Catriona Laing ayaa kulankeedii ugu horreeyay ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay maanta, ka sheegtay inay intii ay ku jirtay safarradii ay ku soo martay Soomaaliya labadii toddobaad ee ugu horreysay in ay indheheeda ku soo aragtay horumarka baaxadda leh ee uu dalku ka sameeyay dhinaca dawlad dhiska iyo nabad dhiska.
Ergeyga oo hadalkeeda wadata ayaa Golaha Ammaanka u sheegtay in Soomaaliya ay horumar la taaban karo ka samaysay horumarinta arrimaha muhiimka ah ee qaranka, oo ay ka mid yihiin magacaabista guddiga madaxa bannaan ee dib u eegista dastuurka, meel marinta 11 sharci, iyo qabashada doorasho qof iyo cod ah oo ka dhacday Puntland. Waxay intaa ku dartay in xaaladda bini’aadantinimo ee Soomaaliya ay weli tahay mid khatar ah, taasoo ay ugu wacan tahay colaadaha, isbeddelka cimilada iyo yaraanta taageero dhaqaale.
Waxay ku boorisay in la taageero 8.25 milyan oo qof oo u baahan gargaar waxayna muujisay baahida loo qabo xalal waara.
Siyaasiyiintii beesha Ciise Maxamuud ee xooga ku doonayey inay Hagbad ku helaan Hogaanka Puntland, ayaa hadda cabsi geli shacabkii aan hubaysnayn ee magaaladaas ku noolaa, horayna waxay u weerareen Baarlamaanka Puntland oo ay ku sugnaayeen Xildhibaanada laga oo doorto guud ahaan degaanada Puntland.
anadkii 1998, ee la samaynayey maamulka Puntland, ma jirin afti dadweyne ee loo qaaday in si KMG ah caasimadda Puntland ay sii noqoto Garowe. Intaa ixii ka danbeeyana looma codayn in Caasimadda Puntland ay KMG ka baxdo oo ay noqoto CAASIMAD PUNTLAND.
Qodobka labaad ee maanta kha khalka geliyey Puntland ayaa waxa uu yahay, dhowr iyo labaatanki sano ee Puntland jirtay oo aan doorasho la qaban ayaa waxay keentay in
