In musuqmaasuqa lala dagaalamo waxaa soo dhawaynaya qof kasta oo Soomaali ah. Hadaba, ma tahay musuqmaasuqa baaritaankiisa in laga billaawo Madaxweeyne Xasan Shiikh iyo qoyskiisa oo ah kuwa ugu weeyn ee musuqmaasuqa dalka faraha kula jira?
Muuqaalkan iyo warbixinta la socoto qofka soo diyaariyey waa ku mahadsanyahay.
RW Xamse, oo ka khudbadeenaya munaasibad lagu bedelay , wasiirkii dhowaan sida qaab daran shaqada looga eryey ka din markii uu shaqo joojin ku sameeyey agaasiayaal la qabiil h madaxweynaha ayaa khudbaddisa ku sheegay inaan 4. 5 loo baahnayn.
Ra’isul wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa galabta Qaahira, caasimadda Masaarida kula kulmay Madaxweynaha dalkaas Abdel Fattah el-Sisi.
Dawladda Masaarida ayaa sheegtay in bishan 13keeda ay ku qaban doonto shir ay ka soo qayb gelayaan dalalka driska la ah Suudaan
#Ethiopian Prime Minister @AbiyAhmedAli visits President @AlsisiOfficial at the Federal Palace. They engaged in discussions concerning the resolution of the crisis in Sudan, bilateral relations between #Egypt and #Ethiopia, and the issue of the Renaissance Dam pic.twitter.com/sI1OV3Od3l
— Ethiopian and Egyptian News (@RenaissanceDam) July 12, 2023
Madaxweyne Culusoow oo furay shirka wadatashiga madaxdii hore
Madaxweynaha dowladda Federaalka Xasan Sheekh Maxamuud ayaa furay ‘shir wadatashi ah’ oo ay kasoo qeybgaleen madaxdii hore iyo siyaasiyiiin kale, kaas oo ka furmay hotelka Decale ee magaalada Muqdisho.
Shirka ayaa looga hadlayaa xaaladda dalka, amniga, dagaalka Al-Shabaab, dib u eegista dastuurka, dimoqoraadiyeynta iyo doorashooyinka.
Agaasimaha madaxtooya Villa Somalia Xuseen Sheekh ayaa warbaahita dowladda u sheegay ‘in madaxweynuhu uu diyaar u yahay inuu dhageysto aragtida iyo talada dalka ee madaxdii hore, maadaama ay socdaan doodo masiiri ah, sida dhammeystirka dastuurka, heshiiskii doorashada iyo xoreynta dalka.’
Shirkan oo socon doonaa muddo laba maalmood ah ayaa sida uu sheegay agaasimaha madaxtoodu wuxuu madaxweyne Xasan Sheekh ku casuumaday madaxweynayaashii hore ee Soomaaliya, Ra’iisul Wasaarayaashii hore, guddoomiyeyaasha Baarlamaanka Federaalka, iyo siyaasiyiin kale.
Waa kuma ninka Messi u eg ee magaca cayaartoyga ku khiyaamay haween badan?
Waxaa jirta aaminaad hore oo soo jeedinaysa in qof kasta oo adduunka ku nool uu leeyahay toddobo qof oo u eg.
Inkastoo aaminsanaanta laga yaabo inaysan sax ahayn, laakiin waxay u egtahay in Lionel Messi uu helay mid ka mid ah toddobada qof ee u eg muuqaal ahaan.
Ninkan ayaa caan ku noqday u ekeenshaha xiddigga kubadda cabta ee reer Argentine, Lionel Messi.
Reza Parastesh waa 30 jir u dhashay Iiraan, kana soo jeeda magaalada Hamedan. Waxa uu soo jiitay indhaha caalamka ka dib markii dadku ay ogaadeen in uu u eg yahay xiddiggii hore ee kooxda Barcelona ee Lionel Messi.
Ninkan dhalinyarada ah ayaa ka faa’iidaystay muuqaalkiisa cajiibka ah ee uu u ekaanshaha xidigga kubbada cagta waxana baraha bulshada ka helay taageereyaal badan. Reza Parastesh hadda waxa uu barta Instagram-ka ku leeyahay in ka badan hal milyan oo taageerayaal ah.
Caannimada Reza Parastesh ayaa bilaabatay ka dib markii aabihiis uu hadiyad ahaan u siiyay funaanadda maaliyadda ee Barcelona. Markii uu xirtay, waxaa adkaatay in lakala garto isaga iyo Messi, laacibka 36-jirka ee ku guuleystay Koobka Adduunka ee FIFA.
Sawirkaas ayaa waxa uu noqday mid aad ugu faafa baraha bulshada taas ayaana la sheegay Parastesh inay sababtay inuu noqdo ‘Messi been abuur ah’ waxa uu bilaabat inuu koobiyeeyayo qaab jarmada timaha madaxa iyo garka.
Mar ayaa waxaa xiray booliska dalka Iran sababo la xiriira dhibaateynta shacabka kadib markii ay dadku bilaabeen inay hareerihiisa ku soo xoomaan iyagoo u maleynaya inuu yahay Lionel Messi-ga dhabta ah. Ka dib waa la sii daayay iyada oo aan wax dacwad ah lagu soo oogin hase yeeshee waxa u helay wareyso iyo qandaraasyo dhar lagu xayeesiyo.
Warbixinnadan ah in Messi-ga been abuurka ah ee Iiraan uu khiyaaneeyay 23 haween ah isagoo isticmaalaya muuqaalkiisa si uu xiriir galmo ula sameeyo ayaa soo baxay 2019-kii.
Sida laga soo xigtay maqaalkii hore ee Marca, Parastesh ayaa wuxuu been u sheegay dumarkan oo uu ku qanciyay inuu yahay Lionel Messi-ga dhabta ah. Waxa la sheegay in magacan uu u adeegsaday si uu ugu khiyaamo uguna fushado dantiisa.
Eedeyntan ayaa soo cusboonaatay dhawaan ka dib markii uu Messi u uku biiray kooxda Inter Miami ee ka tirsan horyaalka Major League Soccer (MLS). Hase yeeshee, Reza Parastesh ayaa dafiray eedeymahan markii ugu horeysay ee ay soo baxeen.
Parastesh ayaa isla markiiba soo galiyay barta Instagram si uu u beeniyo eedeymaha loo soo jeediyay oo uu u ilaashado sumcadiisa iyo kalsoonidiisa. Waxa uu ku hanjabay inuu tallaabo sharci ah ka qaadi doono waqrbaahinta eedeymaha noocaas ah ay ka soo fuleen.
Parastesh wuxuu ku nuuxnuuxsaday in haddii uu dhab ahaantii samayn lahaa ficilladaas khiyaanada ah, uu la kulmi lahaa xabsi gudaha Iran ah. Waxa uu ka hadlay sida xanta noocaas ah ay saameyn ugu yeelan karto nolosha, gaar ahaan dalalka Muslimka ah.
Hal qof ayaa ku geeriyooday ugu yaraan lix kalena dhaawacyo ayaa ka soo gaaray dab ka kacay xarun ganacsi oo ku taalla magaalada Boosaaso.
Ra’iisul Wasaare Xamsa oo xilalka u kala wareejiyey Wasiirada cusub
Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre ayaa maanta xilalka u kala wareejiyay Wasiirada cusub ee Wasaaradaha Maaliyadda, Mudane Biixi Iimaan Cige iyo Wasiirkii hore Dr Cilmi Maxamuud Nuur, Wasiirka cusub ee Shaqada iyo Arrimaha Bulshada, Mudane Maxamed Cilmi Ibraahim, si ay u gutaan waajibaadka Qaran ee loo Igmaday.
Ra’iisul Wasaaraha oo ka hadlay munaasabadaha xilalka loogu kala wareejinayay Wasiirada cusub ayaa kula dardaarmay in ay si hufan uga soo dhallaalaan waajibaadka culus ee loo dhiibay, iyadoo la waafajinayo qorsheyaasha horutabinta u leh Xukuumadda DanQaran.
Wararka ka imaanaya magaalada Muqdisho waxay sheegayaan in uu dib u dhac ku yimid shir ay dawladda federaalka Soomaaliya ku baaqday in uu ka dhaco magaalada Muqdisho, kaasoo lagu martiqaaday madaxdii hore hogaanka u soo qabatay oo ay ku jiraan madaxweynayaal, ra’iisul wasaareyaal, guddoomiyeyaal baarlamaan iyo madax kale oo hore dalka xilal uga soo qabatay.
Ujeedada shirkan la isugu yeeray, martiqaadkana loo fidiyey ayaa ah sidii dawladda Soomaaliya ay ”uga tala galin lahayd, ra’yigoodana u dhegeysan lahayd” madaxda dalka hore u soo hogaamisay, si loo ogaado waxa ay ka qabaan qorshaha ay Madasha Wadatashiga Qaran soo bandhigtay bishii May ee ku saabsan doorashooyinka lagu baaqay in dalka ay ka dhacaan ee qof-iyo-cod, iyo hanaanka xisbiyada dalka iyo baabinta xafiiska Raysal wasaaraha si loo sameeyo madaxweyne iyo madaxweyne xigeen.
Sarkaal ka tirsan madaxtooyadda Soomaaliya ayaa BBC u sheegay in kulan uu qeyb ka yahay wada tashi madaxweynuhu la yeelanayo qeybaha bulshada oo ay ugu horreeyaan madaxdii hore iyo siyaasiyiinta. Waxa uu intaa ku daray in shirka lagu casuumaday dhammaan madaxdii hore. Kulanka oo horey loogu qorsheeyay in uu qabsoomo maanta ayaa waxa uu dib ugu dhacay berri oo Arbaco ah. Madaxda casuuman waxaa ka mid ah dhammaan madaxweyneyaashii hore oo ay ka mid yihiin Shariif Sheekh Axmed, Maxamed Cabdulaahi Farmaajo, raysal wasaareyaal hore iyo guddoomiyeyaashii baarlamaanka dowladda federaalka Soomaaliya.
BBC waxay xiriir la sameysay madaxda la casuumay qaarkood, oo u xaqiijiyay inay ka qeybgalaan shirka, halka kuwa kale na ay ka cudurdaarteen ka qeybgalka shirka. Xildhibaan Yuusuf Gama’diid oo ka tirsan xisbiga uu hogaamiyo madaxweynihii hore Shariif Sheekh Axmed wuxuu BBC u sheegay in dhankooda, xisbiga Himilo Qaran, oo uu hoggaaminayo Sheekh Shariif ay shirka ka qayb gali doonaan.
“Halkaas ayaan taladeenna iyo ra’yigeenna ka jeedin doonnaa,” ayuu yiri Xildhibaan Yuusuf Gama’diid. Laakiin waxaa jira walaac ay muujiyeen qaar ka mid ah dadka lagu casuumay, iyadoo madaxda qaar ay doonayeen in shirka lagu koobo xubnaha diidmada kala horyimid heshiiskii madasha qaran oo keliya.
Sida uu BBC-da u xaqiijiyay Cabdulqaadir Cali Dige, Agaasimaha Warfaafinta ee Madaxtooyada Soomaaliya, madaxda kale ee la filayo inay Muqdisho tagaan si ay shirka uga qayb galaan waxaa ka mid ah Maxamed Mursal Shekh Cabdiraxmaan, Maxamud Cusmaan Jawaari, iyo Shariif Xasan Sheekh Aadan oo ah saddexdii guddoomiye ee isaga kala dambeeyay guddoomiyenimada baarlamaanka, raysal wasaareyaashii hore ee dowladda federaalka Soomaaliya Xasan Cali Kheyre, Maxamed Xuseen Rooble, Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaake, Cabdiweli Cali Gaas iyo Cali Maxamed Geeddi.
Sida uu BBC-da u xaqiijiyay Cabdulqaadir Cali Dige, Agaasimaha Warfaafinta ee Madaxtooyada Soomaaliya, waxaan shirka berri ka qeybgeli doonin madaxweyneyaashii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Cabdiqaasim Salaad Xasan.
Sidoo kale waxaan ka qeybgeleynin raysal wasaareyaashii hore Cabdi Faarax Shirdoon iyo Cabdiweli Sheekh Axmed. Madaxweyne Cabdiqaasim Salaad Xasan, iyo Raysal wasaare hore Cabdiweli Sheekh Axmed ayaa uga maqan shirka arrimo la xiriira caafimaad, sida uu BBC u xaqiijiyay agaasimaha madaxtooyadda Soomaaliya Xuseen Sheekh Maxamuud. Waxaa sidoo kale shirka ka qaabday Raysal wasaare hore Cabdi Faarax Shirdoon arrimo la xiriiro safaro iyo shaqooyin kale oo u gaar, isaga oo ku cudurdaartay in uusan kasoo gaari karin, sida uu inoo sheegay agaasime Xuseen Sheekh. Xiriir BBC la sameysay saddexda masuul weli nooma suurtogelin in aan xog dheeraad ah ka helno.
Madaxweeyne Xasan Shiikh mawqifkiisa ku aadan dagaalka ka socda Laascaanood waa mid cad, waxa uuna la jiraa SNMta Hargaysa sax iyo khalad mideey noqotaba, waxuu wadaa waa “Qawda maqashii, waxna ha u qaban.” Hadaba, maxaa la gudboon dadka deeggaanka ee dagaalka kula jira SNMta?
Fariintii dadka gobolka Sool ineey ogeysiiyaan caalamka, dawladda federaalka iyo Soomaaliba gardaradda ay wadaan SNMta waa mid dhamaan dadkaas ay gaartay fariintaas. Hadaba, hadii SNMtii ay dhag jalaq u siin weeyday cambaareeyn kaga timid beesha caalamka, iyo in dadka dhiigooda la kala badbaadiyo, aysan jirin wax haray oo laga sii hadlaa.
SNMta waa dad aan caqli u saaxiib ahayn, waana dad isku raacay xummaanta intooda badan, taasina waxaa dheer oo ugu weeyn in ay yihiin dad aan illaahay ka baqeeyn. Dadkuna marka ay noocaas yihiin, waxaa deeqa oo kaliya in dhiigooda daasado loogu shubo.
Soomaali horey ayeey u tiri, “Qof aan gacantaada ka reebin, sharci kaama reebo.” Hadaba, xalka waa in ciidanka SNMta ka jooga Gooja Cadde xoog looga saaraa, taasina waa xalka ugu danbeeya ee soo af jari karta dagaalkaas gardarada ah. Waxaana dhab ah, mar haddii la iska saaro ciidankaa gardaradda ku jooga gobolka Sool, in aan loo baahnaan doonin Beesha Caalamak iyo Xasan Shiikh toona.
Madaxweynaha Iran Ebrahim Raisi ayaa ku sugan dalka Kenya halkaas oo uu uga furmayo booqasho saddex maalmood ah oo uu ku marayo qaarada Afrika.
Waa markii ugu horeysay oo Madaxweyne Iran uu booqasho ku yimaado Afrika in ka badan 10 sano.
Mr Raisi ayaa sidoo kale booqan doona dalalka Uganda iyo Zimbabwe.
Waxaa weheliya madaxiisa dublamaasiyadeed iyo wafdi ganacsi, iyadoo Iran ay raadinayso xulafo cusub iyo fursado ganacsi.
Mr Raisi ayaa sidoo kale dhawaan booqday Latin America iyo Indonesia, halkaas oo Iran ay dib ugu biirtay Ururka Iskaashiga Shanghai.
