Maxaa kajira in Muqdisho laga dejiyay ‘madax ari’ oo laga keenay dalka dibaddiisa?
Saacadihii lasoo dhaafay waxaa baraha bulshada ay ku kulanto si weyn looga hadal hayay ‘Madax Ari’ kaas oo lagu tilmaamay in laga keenay dalka dibaddiisa isla markaana loosoo iib geeyay Soomaaliya.
Badeecadaha lagu iibiyo suuqyada yar yar ee loo yaqaanno [Super market-yada] ayaa la rumeysanyahay in badankood laga keeno dalka dibaddiisa, hase yeeshee dad badan ayey layaab ku noqotay hadalka ah ‘in dalka la keeno madax ari’, iyadoo lawada ogyahay in Soomaaliya ay dalka dibaddiisa u dhoofiso xoolaha nool oo ay dhaqashadooda caan kutahay.
Waxaa la baahiyay in mid kamida suuqyada gudaha dalka, ay keeneen madaxa ari iyadoo la tilmaamay in dibadda laga keenay.
Haddaba maxaa kajira in suuqyada muqdisho lagu iibinayo madaxa ariga ee laga keenay dibadda?
Xiriir aan la sameynay mid kamida suuqyada ugu caansan magaalada Muqdisho, ayaa inoo sheegay in ay iibiyaan noocyada kala duwan ee hilibka xoolaha oo uu ki jiro madaxa xoolaha, hase yeeshee waxa ay waxba kama jiraan ku tilmaameen in hilibka ay iibinayaan uu yahay mid laga keenay dalka dibaddiisa.
Qoraalka sawirka,Suuqyada lagu iibiyo hilibka iyo madaxa ariga
Waxa ay noo sheegeen in ay madaxa iyo hilibka kale ee xoolahaba ka iibsadaan gudaha dalka ayna kusii iibiyaan suuqooda, iyadoo aysan jirin wax hilibka xoolaha ah ee ay ka keenaan meel ka baxsan Soomaaliya.
Marka la eego qaabka uu u habeysanyahay madaxa iyo sida loo diyaariyay waxa ay muuqaal ahaan ka duwantahay sida suuqyada caadiga ah ee Muqdisho ee lagu iibiyo hilibka xoolaha ay u diyaariyaan, arrintaasi waxa ay dadka ku badin kartaa walaaca laga muujinayo in madaxa ariga laga keenay dalka dibaddiisa.
Mid kamida suuqyada muqdisho ee la sheegay in ay dalka kasoo dejiyeen madaxa ariga ayaa BBC u sheegay in ay warbaahinta dib kala hadli doonaan.
Maxaa ka run ah sawirka faafay?
Sawirka baahay ee laga hadal hayo baraha bulshada ayey dad badani rumeysanyihiin in uu yahay kan dhabta ah ee lagasoo qaaday gudaha suuqyada Muqdisho.
Sawirkaa ayaa muujinaya madax ari oo ku sajalan bac, kaas oo laga fiiqay haraga.
Qoraalka sawirka,Madax Ari
Baaritaan aan ku sameynay sawirkaas ayaa muujinaya in uu yahay mid aan laga lahayn ama lagu qaadin gudaha Soomaaliya, waxa muuqata in aysan lahayn suuqyada Muqdisho.
Sawirka ayaa waxaa lagu daabacay bogga Facebook ee suuq iibiya noocyada kala duwan ee hilibka xoolaha iyo adeegyada kaleba, kaas oo laga leeyahay dalka Libya bishii 21 kii bishaan October, waxana lagu magacaabaa, [ Summit Company for Importing Foodstuffs], iyadoo barta ay ku leeyihiin Facebook-ga ku baahiya waxyaabaha la xiriira badeecadooda.
Baraha bulshada gaar ahaan Soomaalida dhexdeeda ayaa inta badan lagu baahiyaa warar abuur ah, iyadoo dadka qaar aysan waqti badan ku bixinin baaritaanka sax ahaanshaha ee waxa la baahiyay.
Waxa ay noqon kartaa in dadka qaar ay u isticmaalaan qaab dacaayad ah iyadoo dad kale ku weeraraya warar been abuur ah, balse marka lasii baaro noqon kara waxyaabo been abuur ah.
Khayraadka Xoolaha ee Soomaaliya
Waxaad arkaysaa dhaqaalaha soomaaliya in uu ku salaysanyahay ama ku tiirsanyahay waxyaabo fara badan, ayadoo ay ugu horayso xoolaha, dhulbeeraadka, xeeb laga kaluumaysankaro iyo waxyaabaha kale.
Soomaaliya ayaa dalal dibadda ah oo u badan dalalka Carabta waxa ay dhoofisaa xoolaha nool haba ugu badnaato xilliyada ciidda carrafo.
Walow ay jiraan waxyaabo badan oo Soomaaliya uga yimaada ama loogasoo dhoofiyo dalalka caalamka, haddana kama mid ahayn waxyaabaha sida hilibka xoolaha oo kale ah.
Xisbiga NDP ee dowlad goboleedka Ontario ayaa xildhibaan Sahra Jamac ka saaray xubinta guddiga kadib faallooyin la xiriira Gaza ee muran dhaliyay.
Hogaamiyaha xisbiga Marit Stiles ayaa sheegtay in ficilada Sahra ay niyad jabiyeen kalsoonidiina ka burburiyeen saaxibbadeeda ay shaqo wadaagga ahaayeen.
Xisbiga Dimuqraadiga cusub ee Ontario ayaa ka ceyriyay xarunta Hamilton, Sarah Jama, ku dhawaad laba toddobaad kadib markii ay soo bandhigtay hadal muran dhaliyay oo ay ku taageerayso Falastiiniyiinta.
“Aniga iyo Marwo Sahra waxa aan gaarnay heshiis ah in ay ku sii jirto xisbiga NDP, kaas oo ay ka mid ahaayeen in si niyad sami ah loo wada shaqeeyo, iyada oo aanay jirin wax carqaladeyn ah, guddidayada iyo shaqaalaheenna waxa ay sameeyeen dedaallo la taaban karo si ay u garab istaagaan iyada xilli aan shaki ku jirin in ay adag tahay,” ayey tiri Stiles.
Tan iyo markaas, waxay samaysay dhowr tallaabo oo hal dhinac ah kuwaas oo wiiqay shaqadeena wadajirka ah, jabiyayna kalsoonida asxaabteeda.”
Haweeneyda 29-jirka ah ee naafada ah, asalkeeduna Soomaali yahay, ayaa ku guuleysatay kursigeeda doorashada kumeel gaarka ah bishii Maarso, iyadoo lagu daray Golaha Sharci dejinta ee Ontario qaab madax bannaani ah.
Arrintan ayaa imaaaneysa kadib labo toddobaad oo uu socdo dagaalka Israa’iil iyo Xamaas, iyadoo xildhibaanaddu ay taageertay dadka Qasa. Duqa magaalada uu xisbigu ka dhisanyahay ayaa ugu baaqay in Sahra ay is casisho isagoo ku eedeeyay nacayb.
Qoraalka sawirka,Ford oo ku borriyay Sahra in ay raalli gelin bixiso
Xafiiska Sahra Jama ayaa warqad u gudbiyay duqa magaalada Khamiistii hore, sida uu sheegay qareenkeeda, Stephen Ellis, iyo Xarunta Sharciga ee Falastiin. Warqadda ayaa lagu sheegay in haddii duqu uusan ka saarin qoraalkiisa baraha bulshada oo uusan si cad uga cudur daaran, in Sahra ay ay qaadi doono tallaabo sharci iyo sumcad dilista waafaqsan.
“Xildhibaan Sahra waxa ay ku adkeysaneysaa in qoraalkaasi uu ahaa mid ka fiirsasho la’aan iyo xaasidnimo ah,” ayaa lagu yiri warqadda. “Sahra Jaamac uma dulqaadan doonto isku dayga Premier Ford ee uu ku doonayo in sumcadeeda la xumeeyo waliba si fagaare ah.”
Qareenka Ford oo ka jawaabaya warqadda ay dirtay xildhibaan Sahra ayaa sheegay in duqu uu dafiray eedeymaha, uusanna ka saari doonin qoraalka uu soo dhigay baraha bulshada isla markaana uu diyaar u yahay in uu si xooggan isku difaaco, haddii Sahra ay qaado tallaabo sharci ah.
Xildhibaanadda waxa kale oo ay ku sheegtay X, oo hore u ahaan jiray Twitter, Jimcihii in shaqaalaheeda xafiiska Hamilton Center lagu amray inay ka shaqeeyaan meel kabaxsan xafiiska kadib markii ay heleen farriimo loogu sjheego in cabsi amni ay jiri karto”.
Xisbiga Muxaafidka ee Conservative-ka ayaa Isniintii u codeeyay in Sahra laga mamnuuco in ay golaha ka hadasho ilaa inta ay ka noqoneyso ama ay tirtireyso qoraalkeedii asalka ahaa oo sy si rasmi ah raali gelin u bixiso.
Qoraalka sawirka,Sahra oo sheegtay in aysan ka saari doonin qoraalka ay ku garab istaagtay Falastiin
Qoraalkii asalka ahaa ee xildhibaan Sahra Jaamac oo la soo dhigay X ayaa ku baaqay xabbad-joojin degdeg ah iyo sidoo kale in la joojiyo dhammaan haysashada dhulka Falastiin.
Waxay si weyn diiradda u saartay dhulka falastiiniyiinta, iyadoo leh “Rabshadaha iyo aargoosiga ku saleysan gumeysiga dadka deegaanka ayaa galaaftay nolosha dad aad u badan oo aan waxba galabsan.” Si toos ah ugama aysan hadlin weerarada Xamaas.
Hadalkaasi waxa uu dhaliyay caro iyo taageero labadaba.
“Dowladaha iyo hay’adaha Canada waxay isku dayayaan inay isticmaalaan miisaankooda si ay noo aamusiyaan, si ay u aamusiyaan shaqaalaha, ardayda, barayaasha, iyo dadka nabadda jecel ee ku dhiirada inay taageeraan Falastiin,” ayey tiri Sahra. “Qof kasta oo khatar is gelinaya si uu ugu hadlo sharafta iyo badbaadada Falastiin, waan ku arkaa, waan ku maqlayaa, waana kula jiraa.”
Xarunta Israa’iil iyo Arrimaha Yuhuudda ayaa soo gelisay X, iyadoo sheegtay inay “ku faraxsan tahay” in la arko tallaabada.
Dhanka kale xildhibaan ayaa laga joojiyey inuu raaco diyaarad ku socotay Canada “sababo la xiriiray in magiciisa ladhihi jiray Maxamed” oo dib laga ogaaday.
Mohammad Yasin, oo ah xildhibaanka xisbiga shaqaalaha ee Bedford, ayaa la socday koox xildhibaano ah oo qayb ka ahaa wafdi baarlamaanka todobaadkii hore wuxuuna sheegay in ay tahay ” bahdilaad”.
Waxa uu sheegay in su’aalo lagu waydiiyey garoonka Heathrow ee laga soo galo garoonka diyaaradaha ee Air Canada oo ay weydiiyeen in uu sitay mindi ama hub kale.
Qoraalka sawirka,Waqtiga lagu qaatay baaristiisa
Xildhibaan Clive Betts oo ka tirsan xisbiga Labour-ka, oo kor u qaadaya qodobka nidaamka ee aqalka baarlamaanka, ayaa sheegay in “cunsuriyada iyo Islaam nacaybka” lagula dhaqmay saaxiibkiis ay tahay “mid aan gabi ahaanba la aqbali karin”.
Mr Yaasiin ayey kaliya u suurtagashay in uu raaco diyaaradda kadib markii uu caddeeyay in uu yahay xildhibaan uuna muujiyay in uu haysto fiisaha uu dalka ku galayo.
Mr Yaasiin wuxuu yiri: “Waxay ahayd wax walbahaar iyo bahdil ah, in si gardaro ah la’iigu sifeeyo kontoroolka socdaalka, gaar ahaan marka aad koox ahaan u safreysaan adigoo wakiil ka ah baarlamaanka Ingiriiska oo muddo dheer la soo agaasimayay howlihiisa shaqo.
“Inkasta oo aanan fileyn in Xildhibaan ahaan si gaar ah la’iila dhaqmay, haddana haddii anan xildhibaan ahaan lahayn, intee in la’eg ayaa six un la’iila dhaqmi lahaa”.
Mudane Yaasiin ayaa yiri: “Waxaan ka mahadcelinayaa taageerada xisbiyada badan ee aan ka helay baarlamaanka, guddoomiyaha guddiga sare u qaadista iyo afhayeenka baarlamaanka, waxaana ku faraxsanahay inaan aqbalo martiqaadka guddiga sare ee Canada si aan ugala hadlo khibradeyda” ayuu sii raaciyay.
Gabadh 18 jir ah oo lagu magacaabayay Xamda Xuseen Cumar ayaa toddobaadkan gudihiisa isku dishay xaafad ka tirsan magaalada Hargeysa, gabadha oo ahayd tan kaliya ee reerka u dhaq-dhaqaaqda ayaa la sheegay in ay isu dishay sababo la xiriira xaalado duruufeed oo qoyska lasoo dersay isla markaana ay awoodi weyday in ay maareyso.
Hooyada iyo aabbaha dhalay labaduba waa naafo, xanuun ayaa hooyada u dheer oo ah in mararka qaar ay dhacdo ama ay xuudo oo miyir daboolanto.
Waxa jirta gabadh kale oo ah da’da kayar gabadha is dishay, waxa lagu magacaabaa Salma Xuseen, waxa ay jirtaa 15 sano, waa gabadha kaliya ee reerka u hartay maaddaama markii horeba ay labo kaliya ahaayeen, waxaa lasoo werinayaa in qoysku hadda ay wajahayaan cabsi kale oo la xiriirta in gabadha kaliya ee u hartay reerka ee Salma ah ay qorsheyneyso in laftigeeda ay is disho.
Sida uu u dhacay dilka gabadhii is dishay
Qoraalka sawirka,Salma oo iyadana nolosha ka rejo dhigtay
Gabadha is dishay oo lagu magacaabi jiray Xamda, waxa ay ahayd ardayad, waxa u suura geli weyday in ay sii wadato waxbarashada sababo la xiriira duruufta qoyska, Xamda waxa ay ka hartay guud ahaan waxbarashada, waxa ay isku dayday in ay raadiso shaqo, wixii ay doontaba ha noqotee, hase yeehsee uma aysan suura gelin in ay hesho, marka ay eegtay nolosha qoyska iyo xaaladda duruufeed ee haysata, marka ay aragtay in waxbarasho aysanu suura geli Karin iyo marka ay shaqo weysay, waxa ay go’aansatay in ay nafta is dhaafiso.XAYEYSIINhttps://2adfa31c479820f405471af1c3dae293.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-40/html/container.html
Allaha u naxariistee, Xamda waxa ay isku xirtay qol yar oo gurigooda katirsan, waxa ay xarig ku xiratay xagga saree e qolka kadibna qoorta ayey ku xiratay, iyadoo sidaas isku daldashay, halkaana nafteyda ku weyday.
Qoyska ayaa haatan wajahaya cabsi ah in Salma lafteedu ay dooneyso in ay marti waddadii ay ku baxday walaasheedii kaweyneed, weli duruuf ayaa heysata qofka oo noloshooda waa mid adag, waana tan Salma lafteegu ay u aragto in noloshan aysan wax badan ka bedeli Karin.
Aabe Xuseen Cumar oo ah aabbaha dhalay labada Gabdhood ee midna geeriyootay midina aysan nolosha rejo badan kalahayn ayaa la hadlay warbaahinta MM TV, isagoo ka warramay nolosha adag ee qoyskiisa.
Abbaha oo ka hadlay xaaladda heysata ayaa yiri, “Waxan ahay ninkan naafada ah, anigu marka hore waxa aan ku tiirsanaa xooggeyga, waxan ahay naafo oo maanan xanuunsaneyn, hase yeeshee markii dambe waan soo ciiray oo wan soo fariistay, intaa kadib waxa aan ku nooleyn caawimaad aan ka heli jiray jaarka”.
Intaa kadib BBC-da oo qadka taleefanka kula xiriirtay aabbe Xuseen, ayaan wax ka weydiinnay, waxa ay gabadhiisii Salma qaban jirtay iyo xaaladeedu sida ay ahayd inta aaney is daldalin, isagoo ka hadlayana waxa uu yiri,” Gabadhu wey fiicneyd oo xaalad caafimaad ma aysan qabin, waxa ay noqotay qof garab waayay, ciil iyo culeys ay dareentay awgeed ayey isku dishay, sheydaan baa qaaday, waxa ay is tustay in noloshaaba aysan u qalbin in ay sii noolaato”.
Qoraalka sawirka,Aabbaha dhalay gabdhaha oo nolosha gabadhiisa ka walaacsan
Aabbaha ayaa sidoo kale ka hadlay cabsida uu hadda ka qabo inantiisa kale isagoo yiri, “Hadda inantii weyneed wey tagtay oo inoomasoo laabaneyso, hadda waxaan nahay intantaydii kale ee Salma iyo aniga iyo xaaskeygii iyo ayeeydood, saddexdeena waalidka ah waxaan wada nahay naafo, waxaa hadda iyaduna isku buuqsan intaydii kale ee Salma, adduunyadu waa maalmo koobane, waxa aan codsaneynaa in gala garab istaago”.
Dhinaca kale booliska Somaliland oo aan la xiriirnay ayey noo suura weysay in aan helno, hase yeeshee Aabbe Xuseen Cumar Barkhad ayaa noo sheegay in boolisku weli aysan tegin guriga uu dilku ka dhacay aysanna weli ka hadlin arrinta dilka ee gabadha.
Sida caadiga ah dhallinyarada kunool gudaha dalka waxa ay badankood ka cawdaan dhibaatooyin shao la’aaneed, qaarkood waxa ay ku qasabtaa in ay tahriibaan oo ay naftooda biimeeyaan, kuwa kalana waxa ay isku dayaan in ay gudaha dalka isku celiyaan iyagoo rajo ka qaba in ay samstaan nolol kaduwan tan ay ku noolyihiin.
Gabadh 18 jir ah oo lagu magacaabayay Xamda Xuseen Cumar ayaa toddobaadkan gudihiisa isku dishay xaafad ka tirsan magaalada Hargeysa, gabadha oo ahayd tan kaliya ee reerka u dhaq-dhaqaaqda ayaa la sheegay in ay isu dishay sababo la xiriira xaalado duruufeed oo qoyska lasoo dersay isla markaana ay awoodi weyday in ay maareyso.
Hooyada iyo aabbaha dhalay labaduba waa naafo, xanuun ayaa hooyada u dheer oo ah in mararka qaar ay dhacdo ama ay xuudo oo miyir daboolanto.
Waxa jirta gabadh kale oo ah da’da kayar gabadha is dishay, waxa lagu magacaabaa Salma Xuseen, waxa ay jirtaa 15 sano, waa gabadha kaliya ee reerka u hartay maaddaama markii horeba ay labo kaliya ahaayeen, waxaa lasoo werinayaa in qoysku hadda ay wajahayaan cabsi kale oo la xiriirta in gabadha kaliya ee u hartay reerka ee Salma ah ay qorsheyneyso in laftigeeda ay is disho.
Sida uu u dhacay dilka gabadhii is dishay
Qoraalka sawirka,Salma oo iyadana nolosha ka rejo dhigtay
Allaha u naxariistee, Xamda waxa ay isku xirtay qol yar oo gurigooda katirsan, waxa ay xarig ku xiratay xagga saree e qolka kadibna qoorta ayey ku xiratay, iyadoo sidaas isku daldashay, halkaana nafteyda ku weyday.
Qoyska ayaa haatan wajahaya cabsi ah in Salma lafteedu ay dooneyso in ay marti waddadii ay ku baxday walaasheedii kaweyneed, weli duruuf ayaa heysata qofka oo noloshooda waa mid adag, waana tan Salma lafteegu ay u aragto in noloshan aysan wax badan ka bedeli Karin.
Aabe Xuseen Cumar oo ah aabbaha dhalay labada Gabdhood ee midna geeriyootay midina aysan nolosha rejo badan kalahayn ayaa la hadlay warbaahinta MM TV, isagoo ka warramay nolosha adag ee qoyskiisa.
Abbaha oo ka hadlay xaaladda heysata ayaa yiri, “Waxan ahay ninkan naafada ah, anigu marka hore waxa aan ku tiirsanaa xooggeyga, waxan ahay naafo oo maanan xanuunsaneyn, hase yeeshee markii dambe waan soo ciiray oo wan soo fariistay, intaa kadib waxa aan ku nooleyn caawimaad aan ka heli jiray jaarka”.
Intaa kadib BBC-da oo qadka taleefanka kula xiriirtay aabbe Xuseen, ayaan wax ka weydiinnay, waxa ay gabadhiisii Salma qaban jirtay iyo xaaladeedu sida ay ahayd inta aaney is daldalin, isagoo ka hadlayana waxa uu yiri,” Gabadhu wey fiicneyd oo xaalad caafimaad ma aysan qabin, waxa ay noqotay qof garab waayay, ciil iyo culeys ay dareentay awgeed ayey isku dishay, sheydaan baa qaaday, waxa ay is tustay in noloshaaba aysan u qalbin in ay sii noolaato”.
Qoraalka sawirka,Aabbaha dhalay gabdhaha oo nolosha gabadhiisa ka walaacsan
Aabbaha ayaa sidoo kale ka hadlay cabsida uu hadda ka qabo inantiisa kale isagoo yiri, “Hadda inantii weyneed wey tagtay oo inoomasoo laabaneyso, hadda waxaan nahay intantaydii kale ee Salma iyo aniga iyo xaaskeygii iyo ayeeydood, saddexdeena waalidka ah waxaan wada nahay naafo, waxaa hadda iyaduna isku buuqsan intaydii kale ee Salma, adduunyadu waa maalmo koobane, waxa aan codsaneynaa in gala garab istaago”.
Dhinaca kale booliska Somaliland oo aan la xiriirnay ayey noo suura weysay in aan helno, hase yeeshee Aabbe Xuseen Cumar Barkhad ayaa noo sheegay in boolisku weli aysan tegin guriga uu dilku ka dhacay aysanna weli ka hadlin arrinta dilka ee gabadha.
Sida caadiga ah dhallinyarada kunool gudaha dalka waxa ay badankood ka cawdaan dhibaatooyin shao la’aaneed, qaarkood waxa ay ku qasabtaa in ay tahriibaan oo ay naftooda biimeeyaan, kuwa kalana waxa ay isku dayaan in ay gudaha dalka isku celiyaan iyagoo rajo ka qaba in ay samstaan nolol kaduwan tan ay ku noolyihiin.
Waxaan u hambalyeynayaa maamulka cusub ee KMG ah KHAATUMO.
Waana arrin boggaadin mudan in dadka rer SOOL iyo CAYN helaan maamul si hufan ugu adeega bulshada ku dhaqan deegaanadaas. Wuxuu ahaa safar dheer oo Naf iyo Maalba loo huray.
Dhanka kale waxaan jeclaystay inaa wax ka iraahdo magacweynaha SSC-Khaatumo kaas oo dadka rer SOOL iyo CAYN isku raaceen inuu noqon doono magaca maamulka KMG ah. Waxaan ku talin lahaa waxgaradka rer SOOL iyo CAYN inay dib wax isaga weydiiyaan sheegashada magaca SSC, qodobada soo socda awgood:
1. In dadka dega SANAAG, HAYLAAN iyo BARI qeybtiis ay yihiin kuwa sheegashadiisa leh Gobolka SANAAG.
2. In dadka dega SANAAG, HAYLAAN iyo BARI qeybtiis aysan qayb ka ahayn dhisida maamulka KMG ah ee KHAATUMO.
3. In sheegashada magaca SSC uu khilaaf iyo kala fogaansho aan loo baahnayn ka dhex abuuri karo goboladda isku duruufta siyaasi ah ee SANAAG iyo HAYAAN iyo SOOL iyo CAYN. Aysana ku filayn raacinta magaca SSC erayga KHAATUMO.
Maxamed Diiriye Faarax oo deggan magaalada Muqdisho ayaa muddo 30 sano ka badan raadinayey cidii lahayd guriga uu dagganaa oo ku yaalla xaafadda Juungal ee degmada Yaaqshiid, kaas oo qofkii lahaa uu ka cararay dagaalkii sokeeye ee ka qarxay dalka 90-meeyadii.
Waraysi uu siiiyey BBC-da wuxuu Diiriye ku sheegay in guriga uu dagganaa nin adeerkiis ah muddo dheer, ka dibna uu geeriyooday ilaa xilligaasna ay raadinayeen cidda iska lahayd mulkiyadda gurigaasi.
Ilaa lix jeer ayuu sheegay in lagu soo weeraray guriga oo dad kale ay sheeganayeen inay leeyihiin, balse uu markasta ku xiray inay la yimaadaan sharciyo xaqiijinaya lahaanshihiisa.
“Waxaan markasta raadin jirey cida iska leh guriga, waayo dagaalladii ayaan qiyaasayaa inay dadkii lahaa ka qaxeen guriga balse nasiib wanaag waxaaa yimi ninka guri lahaa. Waxaana xaqiijiyey inuu sax yahay dukumintiyada uu watay, sidoo kale nin ka mid ahaa dadkaa aadka u yaqaanay ayaan la xiriray oo waydiiyey intaas ka dib waxaa caddaatay in u isaga guriga leeyahay,” ayuu intaas raaciyey Maxamed Diiriye.
“Wuu ii cafiyey dhammaan intii aan guriga dagganaa aniga iyo qaraabadayda wuxuuna ii sheegay inuusan waxba ka rabin waxay ka heleen muddadaas guriga” ayuu intaas raaciyey.
Cabdirixmaan Xasan Bootaan oo 1990-kii ka qaxay Muqdisho ka dib dagaalladii sokeeye ee dalka ka dhacay ayaa u barakacay gobolka Sanaag halkaas oo uu nolol ka bilaabay.
Bootaan oo mudo soddon sano ah gurigiisii ka maqnaa ayaa sheegay inuu ku faraxsan yahay inuu hantidiisa dib u helo ugana mahadceliyey Maxamed Diiriye inuu u ilaaliyey oo aakhirkiina ku wareejiyey.
Sharciyada Soomaaliya uga yaalla murannada dhulalka
GudDoomiyaha Degmada Yaaqshid Suleymaan Maxamuud Maxamed Fargax oo labadan nin u kala wareejiyay guriga, oo ka hadlay sharciyada loo maro marka dhul ay isku qabsadaan dadka sheeganaya iyo kuwa mulkiyadda saxda ah leh ayaa sheegay inay mariyaan habraac uga yaalla Dowladda Hoose ee Xamar.
“Waxaan marnaa marka kowaad inaan u yeerno qofka sheeganaya dhulka ama guriga ka dibna waxaan eegnaa dukumentiga uu wato inay sax yihiin, waxaana howshaa qabata qaybta xallinta khilaafaadka dhulka ee Xamar, haddii dhinacyada ay wali ku kala bixi waayaan waxaan u gudbinnaa maxkamaddaha ku shaqada leh” ayuu yiri guddoomiye Suleymaan.
Fargax oo guriga u kala wareejiyey Cabdirixmaan Xasan Bootaan oo lahaa mulkiyada guriga iyo Maxamed Diiriye Faarax oo muddo dheer hayey ayaa sheegay inay ahayd wax la yaab leh in 30 sano ka dib ay si calool fiyoobi ah ula kala waregeen.
“Waxaa la yaab igu noqotay sanadkii aan hayey maamulka Degmada Yaaqshiid inaan arko qof muddo dheer hayey guri uusan lahayn oo hada markii mulkiilihii yimi ka dalbaday cafis taas anigu hore uma arag intii xilka hayey”
Guddoomiye Suleymaan ayaa xusay in xitaa Maxamed Diiriye uu ka dalbaday Cabdirxmaan Bootaan inuu ka cafiyo hal habeen oo guriga uu seexday aabbihiis oo baadiye ka yimi oo geeriyooday.
Muddo sanada oo maamulka Degmada Yaaqshiid uu yahay Suleymaan waxaa uu xusay inay ahayd waxa ugu badan ay ka shaqaynayeen dhul ama guryo laysku haysto.
Isagoo sii hadlayey wuxuu xusay in mararka qaar aad arkaysid cid aan lahayn waxay sheeganayaan oo haddana doonaya inay helaan waxa aysan lahayn, taas oo qaadata shaqo maalin dhan ah.
Maxkamad xukun xabsi ku ridday gabadha Saddam Xuseen
Maxkamad ku taalla magaalada Baqdaad ayaa Axaddii iyada oo maqan toddoba sano oo xarig ah ku xukuntay gabadha dibad-jooga ah ee uu dhalay kaligii-taliyihii hore ee Ciraaq Saddam Xuseen, sababo la xiriira inay “buun-buunisay” xisbiga Bacath ee aabaheed.
Xisbiga ayaa la kala diray oo la mamnuucay kadib markii Sadaam xukunka looga tuuray 2003-dii duullaankii uu Maraykanku hogaaminayey ee lagu qaaday Ciraaq.
Sida ku cad xukunka, oo wakaaladda wararka ee AFP ay u suurta-gashay in ay dib u eegto, Raghad Saddam Xuseen ayaa lagu helay dambiga ah “sare u qaadidda dhaq-dhaqaaqyada xisbiga Bacath ee la mamnuucay,” intii lagu guda jiray waraysiyo taleefishin oo ay bixisay 2021-kii.
Dalka Ciraaq maanta, qof kasta oo soo bandhiga sawirro ama halku dhigyo uu ku xayeysiinaayo maamulkii la riday, waxaa lagu soo oogi karaa dacwad.
Xukunku ma tilmaamayo kuwa ay yihiin waraysiyada loo xukumay Raghad.
Balse sanadkii 2021, Raghad ayaa la hadashay kanaalka Al-Carabiya ee Sucuudigu leeyahay, waxayna ka warrantay xaaladihii Ciraaq ee xukunkii gacanta birta ahaa ee aabaheed, intii u dhaxaysay 1979 ilaa 2003.
“Dad badan ayaa ii sheegay in muddadaas ay runtii ahayd waqti sharaf iyo karaamo leh,” ayay u sheegtay kanaalka Sacuudiga. “Dabcan, dalku wuxuu ahaa mid xasilloon oo qani ah.”
