Waxa ka ogoow qodobada ay ku heshiiyeen Soomaaliya iyo Masar kadib kulankii Qaahira

Masar iyo Soomaaliya ayaa khamiistii si rasmi ah kor ugu qaaday xiriirkooda iskaashi istiraatijiyadeed, sida ay shaaciyeen.

Madaxweynaha Masar, C/fataax Al-Sisi iyo Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si wadajir ah ugu kala saxiixday Qasriga Al-Itixaadiya ee magaalada Qaahira, heshiis dhigayay xoojinta iskaashiga dhinacyada siyaasadda, militariga, dhaqaalaha, dhaqanka iyo waxbarshada.

Shir jaraa’id oo ay si wadajir ah u qabteen ayuu madaxwaynaha Masar waxaa uu bogaadiyay xirirka sii xoogeysanaya ee labada dal.

“Booqashadaada, Mudane Madaxweyne, waxa ay ku soo beegantay xilli horumar la taaban karo uu ka samaynayo xiriirka Masar iyo Soomaaliya,” ayuu yiri Al-Sisi.

Waxyaabaha ay labada dhinac isla soo qaadeen waxaa ka mid ahaa welwelka amniga gobolka, oo ay ku jiraan xaaladaha Geeska Afrika iyo Badda Cas. Labada mas’uul ayaa isla gartay baahida loo qabo in la xoojiyo dadaallada nabadda iyo amniga gobolka.

“Waxaan ku heshiinnay baahida loo qabo in la xoojiyo dadaallada lagu sugayo nabadda iyo ammaanka gobolkan muhiimka ah, kaasoo saameeya ammaanka caalamka,” ayuu yiri Al-Sisi.

Sida laga soo xigtay Madaxweyne El-Sisi, Masar iyo Soomaaliya waxay ku heshiiyeen inay sii wadaan dhaqan gelinta hab-maamuuska iskaashiga militariga ee lagu saxiixay Qaahira Agoosto 2024.

Wasaaradda arrimaha dibadda ee soomaaliya ayaa dhankeeda sheegtay in la isku raacay in la xoojiyo xiriirka iyada oo loo marayo Guddiga Wadajirka ah ee Wasiirada iyo in la dhaqan geliyo qodobbadii ka soo baxay shirkii Masar, Soomaaliya iyo Ereteriya ee 2024, ee kor u qaadista amniga Geeska Afrika iyo gobolka Badda Cas.

Dhanka waxbarashada, ayaa sida ay dowladda Soomaaliya sheegtay waxay Masar kordhin doontaa deeqaha dhanka waxbarshada.

Muxuu muhiim u yahay xiligan xiriirka Soomaaliya iyo Masar?

Kulanka ka dhacay magaalada Qaahira ayaa noqonaya kii afaraad oo muddo sanad gudaheed ah dhexmara El-Sisi iyo Xasan Sheekh Maxamuud, iyadoo dhawaanahan uu sii xoogeysanayay xiriirka Masar iyo Soomaaliya.

Prof Maxamed Cumar Dalxa oo horey uga tirsana baarlamaanka carabta xilal kala duwana ka soo qabtay Soomaaliya ayaa rumeysan in xiriirka Masar u xilligan yahay mid muhiim ah maadaama labada dal ay waligood horay u lahaayeen taariikho facwayn.

Balse dowladda Itoobiya ayaa marar badan walaac ka muujisay xirrrka sii xoogeysanaya ee Masar iyo Soomaaliya gaar ahaan dhanka amniga.

Dalxa ayaa qaba in Soomalaiya ay Masar iyo Itoobiya labadaba la yeelan karto xiriir wanaagsan oo ku saleysan danaheeda.

“Soomaaliya iyo Itoobiya xiriirkooda waa mid ku saleysan dhul oo Itoobiya waliba ay tahay dalka ugu dheer ee xuduudda Soomaaliya oo xiriir darisnnimo amni ahaan iyo siyaasadda dhaqan dhaqaale, haddii xiriirkaasi la wanaajiyo oo dan ugu jirto labada dal ay soomaaliya ay qeyb ak tahay,” ayuu yiri Prof Dalxa.

Masar iyo Itoobiya ayaa muddo dheer isku hayay biyaha wabiga Nile halkaasi oo ay Itoobiya ka hirgalisay biyo xireen wayn oo koronto xooggan soo saari doona.

Xiriirka u dhaxeeya Masar iyo Soomaaliya ayaa ah mid muddo dheer soo taxnaa.

“Soomaaliya iyo Masar xiriirkooda mid ugub ah ma aha xiriir soo jireen ah ilaa iyo xilliyadii la oran jiray bilaado Bont Soomaliya oo magacaaasi iyadu ay lahayd oo Masar xilligaas ay faraacinada ka talin jireen” ayuu yiro Pro Dalxa.

Khubarrada arrimahan darsa ayaa sheegaya in xiriirka labada dal uu soo bilaabmay qarniyo ka hor kaasi oo inta badan ku dhisnaa ganacsiga iyo tacliinta.

Taariikhda xusidda mudan ayaa ah in Masar ay kamid ahayd saddex dal oo Qaramada Midoobay ay u xilsaaratay in ay kor joogteeyaan madaxbannaanida Soomaaliya sanadkii 1954-tii.

Prof Maxamed Cumar Dalxa ayaa farta ku fiiqay in Masar xitaa ay door ku lahayd gobonimadii Soomaaliya.

“Markii gobonimadii aan qaadanay ee halgalka lagu jiray waan garan karnaa doorkii ay ku lahayd oo Kamaalu-diin Saalax ayaa ahaa ninkii ku geerriyooday oo gacan wayn ka geysanayay soomaaliya sidii ay u gaari lahayd gobonnimo” ayuu intaa ku daray.