Waa kuma “ninka ajnabiga ah ee Daacish ka tirsanaa” ee ay ciidamada Puntland sheegeen inay dileen?

Ciidamada ammaanka ee gobolka Bari ayaa manta sheegay in ay toogteen nin ay sheegeen inuu ajnabi ahaa kaas oo miinada nooca la hago ku aasaayay bartamaha magaalada Boosaaso ee caasimadda gobolka Bari.

Hay’addaha amaanka ee gobolka bari ayaana xusay in ay falkaan ka hortageen. ”Nin ku talo galay in uu wax yeelleeyo dadka reer Puntland oo ajnabi ah isaga oo rabay in uu isugu daro qarax iyo hubka uu ku dagaalo ee uu watay ayay ciidamadu toogteen, qaraxii uu wadayna uu fashilmay,” ayuu yidhi taliyaha booliiska qaybta Bari ee ciidamada Puntland gGaashaanle sare Cabdiqaadir Jaamac Dirir. Isaga oo saxaafadda kula hadlay siduu sheegay taliyuhu isla gurigii uu degganaa ninkan la toogtay waxayna soo bandhigeen alaabaha laga sameeyo walxaha qarxa.

Tan iyo bilowgii bishaan Jannaayo ciidamada Puntland ayaa waday howlgal ka dhan ah ururka Daacish ee ka dagaallamaya qeybo ka mid ah deegaannada maamulka, ciidamada Puntland ayaana kula diriraya ururka Daacish buuraha silsiladda ah ee Calmiskaad.

Jeneraal Maxamuud Maxamed Axmed oo ah afhayeenka howlgalka la dagaallanka Daacish ee Puntland ka socda ayaa horey u sheegay in Daacishta ay la dagaalamayaan ay u badan yihiin ajaanib. “Cadow caama oo caalamiya ayaa nagu soo duulay, kuwaasoo adduunka oo dhan dhibatooyin badan ka gaystay, ujeedadayaduna waa inaan dalka ka xorayno” ayuu yidhi isagoo la hadlay BBC-da.

”Dhammaan dadkaani waxay ku yimaadaan qaxooti ama waxay ku yimaadaan ganacsi, company-yada [shirkadaha] ay u shaqeeyaan dadka ajaaniibta ah, iyo dhamaan dadka ajinabiga ah ee jooga Puntland gaar ahaan Boosaaso, Insha Allaah; waxaan ka qaadi doonnaa tallaabo adag.” Ayuu yidhi taliyaha ciidamada oo digniin u diraayay dadka ajnabiga ah ee Puntland ku sugan.

Puntland ayaa xoogga saartay fulinta howlgallo balaadhan oo ka socda gobolka Bari, waxaa heegan la geliyay ciidamada ammaanka si ay uga hortagaan weerarrada iyo qaraxyda uga imaan kara Daacish iyo al-Shabaab, sida uu maamulku sheegay.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa dhowaan ku bogaadisay Puntland guulaha ay sheegtay inay ka gaartay la dagaallanka Daacish, oo sida maamulku sheegay soo xoogeystay kadib muddooyinkii dambe.

Dhacdadaan ka dhacday magaalada Boosaaso ayaa xidhiidh la leh howlgalka ka socda buuraha Calmiskaad siduu sheegay Gaashaanle Sare Cabdiqaadir Jaamac Dirir. ”Waa isku xiriirsanyahiin waa isku mid, sababtoo ah waa isku koox isku feker bay aaminsan yihiin isku sina way u dagaallamayaan, kuwa buurta ka dagaalamaya kuwoodii magaalada u joogay weeye,” ayuu yidhi.

Taliyaha ayaa intaa ku daray in uu ninkaan kasoo jeedo dalka Yemen, waxuu kaloo xusay aroornimadii hore ee maanta in aysan xaqiijin wadanka uu kasoo jeedo balse keliya uu ahaa nin caddaan ah. ‘Ninkaan waa ajnabi waana Yemani, saaka subaxnimadii hore maana xaqiijin in uu caddaan yahay unbaan garanaynay, laakiin hadda waan xaqiijinnay raggii la socdayna waan qabannay – kuwo dhaawac ah oo kalena waan soo qabannay”.

Ragga kale ee lasoo qabtay iyo ninkaan la dilay ayuu taliyuhu ku sheegay in ay ahaayeen Yemeniyiin wadanka u jooga qaxooti ahaan, mar aan wax ka weydiinnay tirada kuwa ay qabteen waxuu sheegay taliyaha in ayna hadda rabin in ay soo bandhigaan tiradaas oo wali howlgalku socdo.

“Ninkaan muddo ayuu joogay, waxuu isu ekaysiin jiray isaga iyo asxaabtiisuba waxybaaha la wareejiyo oo dadka danyarta ahi ay ka shaqeeyaan. Si ay dadku ugu gartaan in uu shaqooyinka hoose ka shaqeeyo,” ayuu intaas ku daray.

Taliyaha oo digniin u diraya ha’yaddaha iyo dadkaba wuxuu sheegay in aan la iska keeni karin ajaanib shaqaale ah iyada oo aan la marsiin baadhis caalami ah oo ku aaddan qofka meesha uu kasoo jeedo iyo waxa ay shaqadiisu tahay. “Qofka ay keensanayaan hoos ahaan ugama warhayaan ee keliya waxaa u muuqata shaqadooda. Sidaas daraaddeed, cid dambe oo la iska keeni karaa oo ayna hay’adaha ammaanku xaqiijin oo aan si caalami ah loo baadhin ma jireyso”.

In muddo ahba, Puntland ayaa isu diyaarinaysay dagaal ay la gasho kooxdan iyada oo dhawaan ay ahayd markii ay ku dhawaaqeen hawlgalka dagaalkan.

Dagaalkan ayaana loo arkaa mid muujinaya heerka ay gaadhsiisan tahay fiditaanka kooxda ISIS ee Soomaaliya, si gaar ah deegaannada Puntland.

Falanqeeye Axmed Cabdullaahi Kaboole oo amniga ka faallooda ayaa ku doodaya in ajnabiga laga soo sheegayo dagaalkaas ay muujinayaan in dagaalkani caalami yahay.

“Dagaalka ka socda buuralayda calmiskaad waxa u tusaale u yahay halista sii kordhaysa ee ISIS ee Soomaaliya, waxaadna mooddaa in kooxdan ay helayaan dagaalyahanno ajnabi ah marba marka ka danbaysa, kuwaas oo ka kala yimid bariga dhexe, bariga afrika iyo waqooyi afrikaba. Buurahanina waxa ay ay yihiin Meesha ay ugu xooggan yihiin,” ayuu yiri.

Falanqeeyeyaasha ayaana ku doodaya in deegaanka lagula dagaallamayo kooxdaas uu yahay mid adag oo aan si fudud lagaga guulaysan karin.

“Dhulka buuralaydu waxa ay ka dhigan tahay in ay difaac dabiici ah ay heli karaan taas oo ciidanka Puntland ku adkaynaysa in ay si fudud uga adkaadaan.” Ayuu qabaa falanqeeye Kaboole.