Maxay tahay ahmiyadda ay dekedda Saylac u leedahay Itoobiya?

Magaalada Seylac waxay ka mid tahay magaalooyiinka qadiimiga ah ee leh taariikhaha fog.

Magaaladan ayaa ah magaalo xeebeed ku taalla goob istaraatiji ah .

Seylac ayaa ku taalla gobolka awdal ee jamhuuriyada iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanida ee Somaliland.

Hadaba waxaa muddooyiinkii u dambeeyay soo baxayay warar sheegayay in xukuumadda Soomaliland iyo Itoobiya ay ka wadahadleen sidii ay Itoobiya u adeegsan lahayd dekadda magaaladaasi

Dhawaan waxaa booqasho ku tagay dalka Itoobiya madaxwaynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi iyo wefdi ballaran oo uu hogaaminayay.

Balse waxa ay xukuumadda somaliland beenisay wararka la isla dhexmarayo ee ku saabsan in ay labada dhinac ka wadahadleen arrinta magaalada Selac.

Wasiirka arrimaha dibadda ee Somailand, Dr Ciise Kayd Maxamuud, oo ka jawaabayay su’aal ahayd in wada hadallada ay ka mid yihiin arrinta dekeda Seylac ayuu wasiirka iska fogeeyay arrinkaas , “Waa arrin aanan sal iyo raad ah lahayn, nin weriye ayayna ka timid markii hore”.

Muhimad intee dhan ayay leedahay Seylac

Bari iyo waqooyi waxaay Saylac la wadaagtaa gacanka Cadmeed, galbeed waxaa ka xiga wadanka Jabuuti, magaalada Borama waxay dhacdaa 243.3 kilomitir koonfur-bari, halka magaalada Berbera u jirto 270 km bariga magaalada Seylac.

Magaalada qadiimiga ah ee Harar waxay u jirtaa 320 km waxayna kaga beegan tahay dhanka galbeedka.

Magaaladan waxay leedahay taariikh fac wayn oo soo taxnaa sanado badan sida ay taariikhyahanada sheegaan.

Cabdisalaan Cabdi oo ka mid ah dadka ka faaloda arrimaha geeska Afrika ayaa ku tilmaamay magaalada Seylac in ay tahay magaalo ilbaxnimo fog leh islamarkana taariikho badan laga qoray.

Waxaa uu sido kale sheegay in magalada Seylac ay ka mid ahayd meelihii uu booqday qoraagii caanka ahaa ee Ibn Battuta.

“Magaaladaasi markii uu tagay ibnu Batuuta oo ahaa nin safar badnaa waxa uu ku tilmaamay dadkeeda dad Barbar ah marka Barbar la raadiyay luuqada Carabigana waa dad aan carabna ahayn Afrikana ahayn,” ayuu yiri Mudane Cabdisalaan .

Waxaa uu intaa ku daray in Ibnu Batuuta uu xiligii uu Seylac booqanayay ku tilmaamay in ay ahayd magaalo wayn oo leh suuq wayn.

Cabdisalaan Cabdi ayaa waxaa uu dhanka kale sheegay in dekadda magaalada seylac ay ka mid tahay dekadaha ugu qadimisan islamarkana ugu faca wayn.

“Dekadda seylac waxay ka mid tahay dekadaha ugu qadiimisan caalamka ayay ka mid tahay,” ayu yiri Cabdisalaan.

Maxay Itoobiya xoogga u saareysaa dekadda Seylac?

Falanqeeye Cabdisalaan ayaa sheegay in loolanka dekadaha uusan ahayn mid hadda bilaabmay islamarkana cid waliba ay ku baraarugsan tahay ahmiyadda dekadaha.

Waxaa uu intaa ku daray in tirada shacabka Itoobiya ay marba marka ka dambeysay ay sii kordheyso islamarkana ay itoobiya aragto muhiimada ay leedahay in dalka dekad loo helo.

Cabdisalaan Cabdi ayaa farta ku fiiqay in sababta ay Itoobiya isha ugu hayso dekadda Seylac ay tahay in ay tahay meesha ugu dhaw ee ay dekad ka heli karto.

“Sababta ay insha ugu hayso waxaa weeye waa marka kowaade waa dariskeeda haddii dowlad ahaan la dhahana waa meesha dowlad ahaan ugu dhaw,” ayuu yiri.

Cabdisalaan ayaa dhanka kale xusay in dekadda Berbera ay Itoobiya u tahay qorshaha labaad marka laga so tago dekadda dalka Jabuuti.

“Indhaha ayay ku haysaa (Itoobiya) waxayna jeceshahay in ay ka dhigato sida ay sheegaan dadka wax falanqeeya Plan B oo haddii barito ka maalin uu jidkaasi Jabuuti uu xirmo amaba ay dowladda Jabuuti ay si uun isu af-dhaafaan,” ayuu yiri Cabdisalaan.

Waxaa uu intaa ku daray in dowladda Itoobiya ay cashar ka baratay dagaalkii ka dhacay dalkaasi ka dib markii ay jabhadda TPLF isku dayeen in ay xiraan waddada isku xirta Jabuti iyo Itoobiya taasi oo dalkaasi oo dhan ku ahayd halis.

“Mucaaradka waxay xilligaas isku dayeen in ay jidka xiraan sababtana waxay ahayd in ay isku dayayeen in gabi ahaanba dhexda lagu dhufto tareenka ka imanaya Jabuuti markaas dowladii meel ay wax u soo maaan ma laha marka tan berbera kali ah iskuma haleynayaan marka juquraafi ahaan Seylac ayaan u dhaw waana meel uusna kharash badan kaga baxay,” ayuu inta ku daray

BBC